İki yüzlü enflasyon
Enflasyonda mayıs ayı verileri faizleri indirecek boyutta net bir yön değişikliğine işaret etmedi. Gerçi tüketici enflasyonu yüzde 17.14’den yüzde 16.59’a geriledi ama ayın önemli bölümünün karantina altında geçtiği ve bunun hem üretimi hem de tüketimi azaltıcı etki yaptığı biliniyor. Geçen yılın yüzde 1.36’lık mayıs ayı rakamı yüksek baz oluşturarak bu mayıstaki enflasyon düşüşünü kolaylaştırıcı rol oynadı.
TÜKETİCİDE BAZ ETKİSİ
-Geçen yılki haziran ayı enflasyonu yüzde 1.13 ile yine yüksek baz oluşturuyor. Eğer yurtiçi talepte genel bir canlanma olmazsa enflasyonun yatay seyrettiğini, hatta kısmı düşüş eğiliminin süreceğini öngörebiliriz. Çünkü baz etkisi yılın geride kalan aylarında da enflasyonu düşürücü etki yaratabilir.
-Ancak haziran ayından başlayarak aşılamada hızlanacağız. Yaz aylarında zaten salgın hastalık azalıyor. Sonbahara kadar aşılamada iyice ilerleyince okullar da açılacak, hayat da iyice normale dönecek.
-Bu durumda ertelenmiş talep harekete geçerken, zam yapamayan perakendeci daha rahat fiyatlama imkanı bulacak.
-Yine de enflasyonun tüketici tarafında yılın bundan sonrası için kısmi sakinleşme mümkün olabilir. Bu tablo enflasyon madalyonunu ilk ve belki iyiye yorumlanabilecek yüzü.
MADALYONUN İKİNCİ YÜZÜ
-Üretici fiyatlarının yer aldığı madalyonun ikinci yüzünde ise görümün iyi değil, hatta çok kötü.
-Mayısta yüzde 0.89’luk tüketici enflasyonuna karşı üretici fiyatları yüzde 3.92 arttı. Tüketiciyi dörde katlayan bir rakam söz konusu.
-Mayısla birlikte 5 aylık üretici fiyatları yüzde 17.34’e çıkarak yıllık tüketici enflasyonunu da geçti.
-Yüzde 38.33 oranına yükselen üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki makas 21.74 ile 2000’li yılların en yükseğine çıktı.
-Üretici fiyatlarında meydana gelen artışın gerisinde dünya ham madde fiyatlarında meydana gelen hızlı yükselişler etkili. Son bir yılda CRB emtia endeksi yüzde 77 oranında arttı.
-Üretici fiyatlarındaki yüksek artışta başka bir neden de kur artışları. Son bir yılda dolar kuru yüzde 22 yükseldi.
-Genel enflasyonu tehdit eden de üretici-tüketici fiyat farkının rekorda olması. Hayatın normalleşmesi ve talebin genele yayılmasıyla geçişkenliğin artarak tüketici enflasyonunu üreticinin yukarı çekmesi.
ZORLUK DÜNYADAN VE KUR ARTIŞINDAN
-Emtiada yükselişin tamamlandığına ve fiyatlarda istikrar sağlandığına dair bir izlenim yok. Hem gıda hem enerji fiyatları yukarı yönde hareketini sürdürüyor. Dünyada enflasyonu da tetikleyen emtia fiyatlarındaki artıştı.
-Kaldı ki dünya ekonomisi bu yıl ribaunt yapıyor. Küresel salgında düştüğü çukurdan geri çıkıyor. Geçen yılki yüzde 3.3’lük daralmayı bu yıl yüzde 6 büyüme izliyor. Açıklanan ilk büyüme rakamları ve PMI verileri gerçekleşmenin bu yönde olduğunu gösteriyor.
-Aşılamalar ilerledikçe hayat normalleşecek, tüketim daha hızlanacak. Turizm ve hizmetler sektörü de yılın ikinci yarısında devreye girecek. Enflasyon da beslenecek iyi bir ortam bulacak.
-Böyle bir konjonktürde ABD merkez bankasından başlayarak para politikalarında değişikliğe gitmeleri bekleniyor. Bol ve ucuz para dönemini geride bırakıyor olabiliriz.
-Buradan çıkan sonuç ise Türkiye’nin enflasyonu düşürmede en zor dönemi yaşamakta olduğudur. Hem dünya fiyatları yukarı gidiyor, hem de döviz kurunu kontrol etmekte zorlanıyor.
DÜNYA MERSİNE BİZ TERSİNE Mİ?
-Dahası dünya para bolluğunu sonlandırmaya ve faiz oranlarını artırmaya hazırlanırken, nasıl olup da faizleri düşüreceğimizdir. Enflasyonu düştüğünde pekala mümkün olan faiz indirimlerinin, acele veya siyasi saiklerle öne çekilmesi durumunda nelerin yaşandığını 2020 yılında gördük.
-Dünya enflasyonu yaşarken ve faiz oranlarını artırırken, bizim tersine hareket edebilmemiz için çok şey yapmamız lazım.
