Arap Devletler Ligi, halkının çoğunluğu Arap olan ve Arapçanın resmi dillerden biri olduğu ülkelerin oluşturduğu gönüllü bir bölgesel kuruluştur. Filistin de dahil olmak üzere toplam 22 üyesi vardır. Suriye'nin üyeliği Kasım 2011'den bu yana askıya alınmıştır. Üye devletlerin temsilcilerinin bulunduğu bir konsey, birliğin işlerini organize eden genel sekreterlik ve sosyal ve ekonomik faaliyetleri yürütmek adına kurulan komitelerden oluşur. Amacı, üye ülkeler arasında çıkan çatışmaları şiddete başvurmadan çözmek, bu ülkelerin ulusal ve uluslararası faaliyetlerini koordine etmek ve sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkilerini arttırmaktır. Ligin ideolojik temelini oluşturan Pan-Arapçılık Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde gelişmiş fakat birlik düşüncesi İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yükselen sömürgecilik ve emperyalizm karşıtı hareketler ve Filistin meselesi ile ivme kazanmıştır. 7 Ekim 1944'te birliğin temelini oluşturan İskenderiye Protokolü imzalanmıştır. Arap Ligi 22 Mart 1945'te Mısır, Irak, Suriye, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan tarafından kurulmuş ve ardından diğer ülkeler de birliğe üye olmuştur. Kuruluşun hemen ardından üye ülkeler Filistin'de kurulması istenen İsrail Devleti'ne savaş ilan etmiştir. Lig, 1964 yılında Filistin Kurtuluş Örgütü'nün kurulmasına öncülük etmiştir. Arap Ligi ekonomik, kültürel ve sosyal alanda da birçok proje geliştirerek üye ülkeler arası bağı pekiştirmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda, 1950 yılında Ortak Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 1953 yılında Araplar Arası Ticaretin Desteklenmesi ve Transit Ticaretin Düzenlenmesi Sözleşmesi ve 1957 yılında ise Arap Ekonomik Birliği Anlaşması imzalanmıştır. 1953 yılında Pan Arap Oyunları ve 1970 yılında Arap Birliği Eğitim, Kültür ve Bilim Örgütü kurulmuştur. Diğer taraftan, ligin kararlarının bağlayıcılığı sınırlıdır ve çoğunluk oyuyla alınan kararlar sadece bu kararları kabul eden devletleri bağlamaktadır. Ulusal çıkarlar, üye ülkelerde var olan ırk, din ve mezhep ayrılıkları, kültürel hayat ve yaşam kalitesi farklılıkları ve cemaatçilik, birliğin uyumunu ve gücünü zayıflatmaktadır. İsrail-Filistin meselesine yaklaşımlarındaki farklılıklar, Arap Baharı ve yükselen politik talepler, Suriye, Yemen ve Libya'da yaşanan savaş ve şiddeti engellemedeki yetersizliğin Arap Devletleri Ligi üzerinde baskı oluşturduğu savunulmaktadır.
YAZAR
Doğu Durgun
