Yerli üzüm çeşitleri
Türkiye'de, farklı genetiklerde 800 ila 1200 yerli üzüm çeşidi bulunur.
Türkiye, dünya üzüm üretiminde 6. sırada yer alır.505 bin hektar alanı ile dünyanın en büyük dördüncü ekim alanına sahip olan Türkiye’nin üzüm bağlarında, yıl boyunca yaklaşık 65 milyon litre şarap üretilir.Türkiye'de üzüm hasatları, ağustos ayının sonunda görece daha sıcak olan batı bölgelerden başlar ve doğu bölgelere doğru yavaş yavaş devam eder. Ekim ayının sonuna, hatta kasım ayına kadar süren hasatlar, ülkenin doğu bölgelerinde son bulur.
Boğazkere
Boğazkere, Türkiye'de yetişen en karakteristik üzümlerden biridir. Boğazkere üzümlerinin anavatanı, Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan Diyarbakır'dır. Küçük, koyu renkli ve kalın kabuklu Boğazkere üzümlerinden yapılan şaraplar güçlü bir gövdeye sahiptir ve yıllanmaya uygundur. Boğazkere şaraplarının güçlü ve zengin tadında vişne, kiraz ve baharat aromaları hissedilir. Boğazkere şarabı; baharatlı ve soslu et yemekleri, kebaplar ve barbeküler ile kuzu tandırın yanı sıra sert peynirlerle mükemmel uyum sağlar.
Öküzgözü
Öküzgözü üzümü, Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Elazığ ve Malatya’nın köylerinde yetiştirilir. Öküzgözü, büyük taneli ve sulu bir üzümdür. Boğazkere üzümleriyle harmanlanan Öküzgözü üzümlerinden yapılan şaraplar, dengeli olmakla beraber tanen bakımından düşüktür. Öküzgözü şarapları; güveç, kebap, füme, hünkar beğendi gibi patlıcan yemeklerinin yanı sıra közde pişen kırmızı etler ile bir arada içilebilir.
Kalecik Karası
Kalecik Karası üzümleri, en kaliteli kırmızı şaraplık üzümler arasında yer alır. Üzümün adı Ankara'nın Kalecik ilçesinden gelir. Bu üzüm, 1000 metre yükseklikteki bir mikro iklimde üretilir. Kalın kabuklu bu üzümler, koyu mavi renkli yuvarlak tanelere sahiptir. Kalecik Karası şarapları; pide, domates soslu et ve ızgara pirzolalar için harika bir eşlikçidir.
Çalkarası
Çalkarası üzümleri Ege Bölgesi’nde yer alan Denizli'de yetiştirilir. Üzüm taneleri açık kırmızı renkli ve suludur. Bağlar, 1200 m yükseklikteki yaylalarda yer alır. Çalkarası üzümleri tipik olarak çilek ve ahududu aromaları taşır ve hafif çiçeksi bir parfüme sahiptir. Bu üzümlerden genellikle hafif asidik bir roze şarap üretilir. Çalkarası üzümlerinden üretilen roze şaraplar, deniz ürünleri ya da hafif baharatlı yemekler ile kombinlenebilir.
Papazkarası
Bu üzümler Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli'de hem sofralık olarak hem de kırmızı şarap üretmek için yetiştirilir. Papazkarası; kalın kabuklu, iri taneli, Türkiye'ye özgü eski bir mavi-siyah üzüm çeşididir. Şarap, orta-düşük tanenler ve yüksek asitlik oranı ile aromatiktir. Papazkarası şarapları erik, kiraz ve baharat aromalarına sahiptir.
Sultaniye
Sultaniye, Sultana (veya sultanina) üzüm çeşidine Türkiye’de verilen isimdir. Küçük tanelidir, sulu, düşük asitli ve ince kabukludur. Sultaniye genellikle Denizli, Manisa ve İzmir'de yetiştirilir. Çekirdeksiz olduğu için hem sofralık olarak hem de kuru üzüm olarak tüketilir. Sultaniye üzümleri; yeşil elma ve narenciye de dahil olmak üzere geniş bir yelpazede hafif, hoş aromalara sahiptir. Izgara veya buğulama balık çeşitleri, kabuklu deniz ürünleri ve tavuk ile eşleştirilebilir.
Narince
Tokat'ın kuzeydoğusuna özgü beyaz bir üzüm çeşidi olan Narince, Yeşilırmak Nehri civarında yetiştirilir. Narince üzümü ince kabuklu, narin bir çeşittir. Narince şarapları iddialı bir narenciye aromasına sahiptir. İyi asidite ile dengelenen Narince şarapları, iyi bir yıllandırma potansiyeli (on yıla kadar) taşır. Narince üzümleri genellikle Emir ve Sultaniye üzümleriyle harmanlanır. Narince şaraplarına yağlı ızgara balık, baharatlı tavuk, patlıcan salatası ve soğanlı yemekler eşlik edebilir.
Emir
Emir, Kapadokya bölgesine özgü, eşsiz bir mikro iklim ile karakterize olan sulu ve açık renkli bir üzümdür. Emir şarapları, son derece açık renklidir. Yeşil elma ve narenciye aromaları ile öne çıkar. Bölgenin volkanik topraklarında, yüksek irtifada yaşanan gündüz ve gece arasındaki sıcaklık farkı, yerel şarapların yüksek asitliğine ve mineral tonlarına katkıda bulunur. Emir, Narince ve Sultaniye üzümleri birlikte harmanlanarak hem gazsız hem de köpüklü şarap üretilir. Bu şaraplar yağlı balıklara, domates soslu tavuk çeşitlerine, sirkesiz salatalara, kuşkonmaza, kabuklu deniz ürünlerine ve krema soslu yemeklere iyi bir uyum sağlar.
Bornova Misketi
Bornova Misketi (Avrupa'da "Muscat" olarak bilinir) İzmir’in Bornova ilçesinde yetişen, orta irilikte, aromatik, beyaz bir üzümdür. İnce kabuklu, sulu ve asiditesi düşük bir üzüm olan Bornova Misketi'nin en önemli özelliği aromatik yapısıdır. Taneleri çok hassas olan misketin güçlü bir aroması vardır. Misket sofralık üzüm olarak da tüketilir. Bornova misketi ile üretilen sek şaraplar, mükemmel bir aperitiftir. Ayrıca lezzetinden ödün vermeyen peynirler için ideal bir eşlikçidir. Atıştırmalıklar, deniz ürünleri mezeleri ve salatalar ile eşleştirilebilir. Tatlı şaraplar, karamelize ve peynir bazlı tatlılar, haşlanmış ayvalar, eskitilmiş yumuşak peynir çeşitleri ve mavi peynirler gibi lezzetler için iyi bir eşlikçidir.
Foça Karası
Çeşitli üzümlerin Avrupa ve Ege'deki atası olan ve İzmir’in Foça ilçesinde yetiştirilen Foça Karası, yaklaşık 2600 yıllık bir tarihe sahiptir. Mor ve siyah renkli üzümlerin taneleri yuvarlaktır. Araştırmalar, bu çeşitliliğin antik çağlardan beri var olduğunu, yoğun çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ise yeniden ortaya çıktığını göstermektedir. Foça Karası üzüm çeşidi, Slow Food hareketi tarafından derlenen ve yok olmaya yüz tutmuş, miras kalmış gıdaları derleyen Uluslararası Nuh’un Ambarı Listesi’nde de yer almıştır.
Hasandede
Hasandede üzüm çeşidi, Kırıkkale'de yetiştirilen beyaz, ince kabuklu, orta irilikte bir üzümdür. Hasandede üzümlerinden yapılan şaraplar tam gövdelidir. Çiçek ve narenciye aromaları ile zarif bir şekilde kokulandırılır. Hasandede üzümleri ile yapılan şarapları denediğinizde, portakal kabuğu, yeşil elma ve armut aromalarını ayırt edebilirsiniz.
Vasilaki
Vasilaki, ince kabuklu bir meyveye sahip beyaz bir üzüm çeşididir. Büyük salkımlarda büyüyen üzümlerin taneleri küçüktür. Üzümün erken olgunlaştığı Bozcaada'da, sek ve tatlı şarap yapımında kullanılır. Vasilaki şarapları narenciye, karanfil ve portakal kabuğu aromalarına sahip kaliteli, asidik beyaz şaraplardır. Yıllandırmak için uygun değildir. Vasilaki, Slow Food hareketinin Uluslararası Nuh’un Ambarı Listesi’nde de yer alır.
Yapıncak
Yapıncak, geç olgunlaşan ve iri salkımlar halinde yetişen ince kabuklu, beyaz bir üzümdür. Tekirdağ'ın Şarköy ve Mürefte yöresine özgü bir üzüm çeşididir. Elma, armut ve ayva aromalı yapıncak üzümleri ile orta ve düşük asitli şaraplar üretilir. Ayrıca tatlı şarap üretimi için de uygundur. Bu şaraplara -ideal olarak- balık, özellikle lüfer ile sardalya, ve yumuşak peynirler eşlik eder.
Karalahna
Karalahna, Bozcaada’nın yerel bir üzümüdür. Çok özel koyu mor bir renge sahip olan üzümlerin taneleri, yuvarlak, oldukça iri ve ince kabukludur. Karalahna şarabı siyah erik, vişne ve ahududu aromalarına sahiptir. Yüksek bir asitliğe, belirgin tanelere ve tam bir gövdeye sahip olan şaraplar, meşe fıçılar için çok uygundur. Karalahna çeşidi Slow Food hareketinin Uluslararası Nuh’un Ambarı Listesi’nde de yer alır.
