Enflasyonu da yaktı
Enflasyon iki koldan yükselmeye devam ediyor. Temmuzda üretici fiyatları yüzde 2.46, tüketici fiyatları yüzde 1.80 arttı. Her iki enflasyonda da 2003 sonrasının en yüksek aylık rakamlarına çıkıldı. Yıllık bazda üretici fiyatları yüzde 44.92’ye, tüketici fiyatları da yüzde 18.95’e yükseldi.
Normalde elektrik ve doğalgaz zamları olmasaydı temmuz ayı ile birlikte üretici fiyatlarının rahatlıkla tepe noktası yaptığını söyleyebilirdik. Çünkü temmuz ayında döviz kuru geriledi. Üretici fiyatları için ağustos ayı ile birlikte baz etkisi başlıyor. Ağustos’tan başlayarak yılın sonuna kadar ÜFE rakamları yüzde 2.35, 2.65, 3.55, 4.08 ve 2.36 düzeyinde. Bu rakamların altında gerçekleşmeler meydana geldiğinde ÜFE düşüşe geçebilir.
TÜFE’de ise işi kolaylaştıracak baz etkisi ekimde başlıyor. Eğer döviz kurları kontrolden çıkmaz ve kamusal zamlar da yüksek tutulmazsa tüketici enflasyonu ekimden itibaren düşüşe geçebilir.
GIDA İLE KONUTTAN
-Temmuzda tüketici enflasyonunda konut ve gıda grubu fiyat artışları önemli rol oynadı. Doğalgaz ve elektrik zamlarının da etkisiyle konut grubu fiyat artışı yüzde 5.07 gibi yüksek oranda çıktı. Bu grubun yüzde 1.80’lik aylık enflasyona katkısı 0.77 puan oldu. Aylık enflasyonun yüzde 43’ü konut grubu kaynaklı.
-Artış önemli ölçüde yüzde 20 dolayında yapılan enerji zammından kaynaklandı. Zamların yüksek tutulması ise barajlarda suyun kuraklık sonucu önemli ölçüde azalmasıyla elektrik üretimi yapamamaları sonucu üretimin doğalgaza kaymasından.
-Gıda grubunda meydana gelen aylık yüzde 2.77 artış, yüzde 1.80’lik enflasyonun 0.73 puanını oluşturdu. Aylık enflasyonun yüzde 40’ı gıdadan geldi.
-Böylece iki grubun toplamı yüzde 1.5 ediyor ve tüketici enflasyonun yüzde 83’ünü açıklıyor.
YÜZDE 7.5 DÜŞÜŞTEN YÜZDE 5.6 YÜKSELİŞE
-Gıda grubunu azdıran da taze meyve ve sebzedeki aylık yüzde 5.59’a ulaşan artış oldu. Yaşanan kuraklığın etkisiyle üretim kayıpları fiyatları bir ayda yüksek oranlı sıçrattı.
-Üstelik yılın ilk yarısında yani 6 aylık toplamda fiyatlar yüzde -3.11 düzeyinde gerilemişken, temmuzda böyle bir artış gerçekleşti. Normalde temmuz ayı mevsim özelliklerinden dolayı meyve ve sebze fiyatlarının dip yaptığı ve genel enflasyonu aşağıya çektiği bir aydı.
-Dahası haziran ayında taze meyve ve sebze fiyatları yüzde 7.53 gerilemişti. Bir ayda bunun üzerine yüzde 5.59 artış geldi. Gıda fiyatlarındaki bu oynaklık kripto paraların oynaklığını aratmayacak düzeyde.
BİR AYDA OLAN NE?
-Bir ayda ne oldu da, böylesine dipten tepeye çıkış oldu? Temmuzda kurlarda artış yoktu, hatta gerileme vardı. Fark ise yaşanan kuraklıktaydı.
-Kuraklığın tahmin edilenin ötesinde şiddetli yaşandığı, çoğu tarımsal üretimi vurduğu temmuz ayında anlaşıldı.
-Tabi ki bu işin aracılığını yapanlar hemen uyandı. Bir ayda meydana gelen büyük fiyat farklılığının temelinde kuraklık ve arzda meydana gelen azalma yatıyor ama bunu kullanan iyi bir spekülatif kesim de var.
KURAKLIĞIN ETKİSİ SÜREBİLİR
-Neden kuraklık ve üretim kaynaklı ise benzer etkiyi ağustos ve eylül aylarında görebiliriz. Kış aylarında da aynı etkiler bizimle olacak. Çünkü hububat, bakliyat üretimi de vurgun yemiş durumda.
-Kuraklıktan dolayı ot, çayır, saman üretimi de kısıtlı. Hatta büyük ve küçükbaş hayvanların beslenmesi yaz ayından zayıf seyretti. Süt, peynir ve yağ üretimi de buna göre zayıf. Önümüzdeki aylarda et yemenin bedeli de artabilir.
-Dolayısıyla yılın ilk yarısında yüzde -3.11’lik fiyat düşüşü ile enflasyonu frenleyen taze meyve ve sebze fiyatları yılın ikinci yarısında tam tersi etki yapabilir.
-Yılın son çeyreğinde baz etkisi işimizi kolaylaştırmasına kolaylaştıracak ama kuraklık kaynaklı gıda arzı azalmalarından dolayı yeni zorluklar da bizi bekliyor.
