SGK’dan aynı anda 3 aylık bağlanabilir mi?

Siz sorun Habertürk yanıtlasın...

SGK’dan aynı anda 3 aylık bağlanabilir mi?

Kayınpeder gelinini evde sigortalı çalıştırabilir mi?

Doğum borçlanması ile erken emeklilik mümkün mü?

Çocuklara ölüm aylığı nasıl bağlanır?

Mail: akivanc@haberturk.com

Whatsapp Hattı: 0536 266 79 69

Twitter: @ahmetkivanc

ÖLEN BABADAN ÇOCUKLARINA ÖLÜM AYLIĞI NASIL BAĞLANIR?

EYT’li boşanmış bir babayım. İki kız çocuğum var. Kanunda bir değişiklik olmadığı takdirde 56 yaşımı beklemek durumundayım. Buna göre 56 yaşıma gelmeden vefat edersem çocuklarıma ölüm aylığı mı yoksa emekli maaşım mı bağlanır? Vefat eden birinin yaşını beklemesi söz konusu olmadığından kişi emekli olma hakkını kazanmış olmaz mı? Ayrıca ölüm aylığı ile emekli aylığı arasında bir uçurum var mıdır? (Çağatay Ö.)

Sigortalı çalışması bulunanların emekli olmadan yaşamını yitirmesi halinde eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için 4/1- b (BAĞ-KUR) ve 4/1-c’lilerin (Emekli Sandığı) en az 1800 gün, 4/1-a’lıların (SSK) ise her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplam 900 gün priminin bulunması gerekir. Ölen BAĞ-KUR’lu veya Emekli Sandığı iştirakçisinin eksik prim günleri askerlik, doğum vs borçlanması ile tamamlanabilir ama SSK’lılarda eksik günler için borçlanma yapılamaz.

Prim gün koşullarını sağlayan sigortalılar vefat ettiğinde, sigortalı bir işte çalışmayan veya kendi çalışması nedeniyle emekli aylığı bağlanmamış çocuklarına ölüm aylığı bağlanır. Bu koşulları sağlayan erkek çocukların 18 yaşını doldurmamış olması gerekir. 18 yaş koşulu lise ve dengi öğrenim gören erkek çocuklarda 20, yükseköğrenim görenlerde 25 yaş olarak uygulanır. En az yüzde 60 oranında malûliyeti bulunan erkek çocuklar ile yaşları ne olursa olsun evli olmayan kız çocukları ölüm aylığı alırlar.

Allah gecinden versin. Vefatınız halinde, sigortalı bir işte çalışmadıkları, kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almadıkları ve evli olmadıkları süre boyunca kızlarınız sizin üzerinizden ölüm aylığı alırlar. Hangi statüde çalıştığınızı belirtmemişsiniz ama Emekli Sandığı iştirakçisi iseniz durum değişir. 4/1-a veya 4/1-b statüsünde çalışmaları ya da emekli olmaları, evlenmedikleri sürece Emekli Sandığı iştirakçisi babalarından ölüm aylığı almalarına engel teşkil etmez.

“Ölüm aylığı mı, emekli maaşı mı” diye sorarken, sanırım bağlanacak aylığın miktarını öğrenmeye çalışıyorsunuz.

Ölüm aylığı, sigortalıların prim gün sayısı üzerinden hesaplanır. Emekliliğe hak kazanmadan ölen sigortalıların prim ödeme gün sayısı 4/1-b ve 4/1-c’de 9000 günden, 4/1-a’lılarda ise 7200 günden az ise dosya aylığı bu sürelere göre hesaplanarak bağlanır. Süreleri daha fazla ise çalıştıkları süreler dikkate alınır. Kişi sadece beş yıl çalıştıktan sonra yaşamını yitirmiş olsa da SSK’lılarda 20 yıl, Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’lularda ise 25 yıl çalışmış gibi kabul edilerek aylık hesaplanır.

Buna göre, örneğin 4/1-a statüsüne tabi sigortalının prim gün sayısı 5000 gün ise dosya aylığı 7200 gün üzerinden hesaplanır, hak sahiplerine hisseleri oranında paylaştırılır. Örneğimizdeki kişinin prim günü 10000 ise dosya aylığı 10000 gün üzerinden hesaplanarak paylaştırılır.

SGK’DAN AYNI ANDA 3 AYLIK ALINABİLİR Mİ?

Size kayınvalidem ve kendimle ilgili iki sorum olacak. Kayınvalidem BAĞ-KURU’lu kayınpederimden dolayı yüzde 75 oranında dul aylığı alıyor. Ağustos ayında kendisi de BAĞ-KUR’dan emekli olacak. Kayınvalidemin annesi de BAĞ-KUR’dan emekli aylığı almakta iken vefat etti. Kayınvalidem aynı anda üç aylığı alabilir mi?

İkinci olarak ise 2007 yılında Türk Telekom’da çalışırken 44 gün süren grev için borçlanma yapmamın emekli aylığıma katkısı olup olmayacağını öğrenmek istiyorum. (Mustafa E.)

Sigortalı bir işte çalışan veya kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı bağlanan kişiler, ölen eşleri hangi statüde olursa olsun evlenmedikleri sürece dul aylığı alırlar. Kayınvalideniz şu an emekli olmadığı için eşinin aylığının yüzde 75’ini almakla birlikte ağustos ayında kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı bağlandığında dul aylığı yüzde 75’ten yüzde 50’ye düşer.

Kayınvalideniz, kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı bağlanacağı için BAĞ-KUR emeklisi annesinden dolayı ayrıca yetim aylığı alamaz. Annesi BAĞ-KUR’a değil de Emekli Sandığı’na tabi olsaydı üç aylığı birden aynı anda alabilirdi.

Prim gününüzü tamamlama konusunda bir sıkıntı yoksa grev süresini borçlanmanız gerekmez. Emekli aylığınıza sağlayacağı katkı, borçlanma maliyetine değmez.

KAYINPEDER GELİNİNİ EV HİZMETLERİNDE SİGORTALI ÇALIŞTIRABİLİR Mİ?

Eşim 15.09.1975 doğumlu ve ilk sigorta başlangıcı 01.11.1996 tarihindedir. 4/1-a statüsünde 1995 gün primi, isteğe bağlı 4/1-b’de ise 1181 gün primi görünmekte. Toplam 3176 gün primi mevcuttur. E-Devlet’te 4/1-a ve 4/1-b’ li olarak emeklilik koşulları var. Özellikle 4/1-b’de iki farklı senaryo olması kafamı karıştırdı. Hangi şekilde emekli olmak bizim için avantajlı olur?

İki çocuğumuz var. Bunlardan 2008 yılında doğan çocuğumuzda isteğe bağlı sigorta primi yatırdık. Sanırım onu borçlanamıyoruz ama 2010 yılı doğumlu çocuğumuz için borçlanabiliriz.

Öğrenmek istediğim bir başka konu da şu. Eşim haftada 5 gün anne babamın bakımını, yemeklerini, ev temizliğini yapıyor. Bundan dolayı babam eşimi sigortalı yaptırabilir mi, eksik günleri böyle tamamlayabilir miyiz? (Nizamettin E.)

E-Devlet’te gördüğünüz iki farklı emeklilik koşulundan biri normal emeklilik, diğeri ise yaştan emeklilik koşullarıdır. Eşiniz 2000 yılından önce çalışmaya başladığı için BAĞ-KUR’dan 5400 prim günüyle 56 yaşında, 7200 prim günüyle 53 yaşında; SSK’dan ise 5900 prim günüyle 53 yaşında, 3600 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilir.

Eşiniz bundan sonra isteğe bağlı prim ödemeyi bırakıp 4/1-a’lı (SSK) olarak fiilen 424 gün çalıştığı takdirde, ondan sonra hiç çalışmasa bile 58 yaşını doldurduğunda emekli aylığı bağlatabilir. İsteğe bağlı sigorta primi ödemeye devam ettiğinde ise en az 5400 günü doldurma zorunluluğu ile karşı karşıya kalır. Bu durumda 6 yıl daha prim ödemeden emekli olamaz.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun konuyla ilgili tebliğine göre, aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılmazlar. Bu nedenle aynı evde oturan üçüncü dereceye kadar hısımlar tarafından ev hizmeti işlerini yapanlar sigortalı gösterilemezler. Burada anahtar kelime “aynı evde” yaşamak. Aynı evde yaşıyorsanız babanız eşinizi sigortalı çalıştıramaz. Aynı evde yaşamıyorsanız, sigortalı çalıştırmasının önünde yasal bir engel bulunmuyor.

Şunun da altını çizmek isterim, fiilen çalışmadığı halde sigortalı göstermek risklidir. SGK, sahte sigortalılık olarak adlandırılan bu durumu tespit ettiğinde emekli aylığı bağlanmış olsa bile yıllar sonra iptal edebilir.

ASKERLİK BORÇLANMASI EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKER Mİ?

1973 doğumluyum. 1996 yılında askere gittim, 18 ay askerlik yaptım. 25 Aralık 2003 tarihinde sigortalı çalışmaya başladım. Kaç gün askerlik yaparsam emeklilik yaşımı öne çekerim? (İsmi saklı)

Askerlik vazifesini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olanların sigorta başlangıç tarihleri, askerlik borçlanması yaptıkları gün kadar geriye çekilir. Askerlik sürenizin tamamı olan 18 ayı borçlandığınızda sigorta başlangıç tarihiniz 25 Haziran 2002 tarihine çekilir. Ancak, emeklilikte, 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan erkekler 60, kadınlar 58 yaşa tabi olduğundan, sigorta başlangıç tarihinizin öne çekilmesi emeklilik yaşınızın öne çekilmesini sağlamaz. Yapacağınız askerlik borçlanması sadece prim günlerinizi artırır. Emeklilik için gerekli prim gününü tamamlamada sıkıntınız olmadığı sürece askerlik borçlanması yapmanız gerekmez.

Sigortalı çalışmaya 9 Eylül 1999 tarihinde başlamış olsaydınız, 1 günlük askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını 60’tan 58’e çekebilirdiniz.

DOĞUM BORÇLANMASI İLE ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?

20.10.1972 doğumluyum. 1987 – 1988 yıllarında çıraklık eğitimi yaptım. 1992 yılında bir oğlum oldu. İlk defa sigortalı çalışmaya 1 Şubat 1998 tarihinde başladım. Şu an 8100 prim günüm var. Doğum borçlanması yaparsam erken emekli olabilir miyim? Çıraklık eğitiminden dolayı başvuruda bulundum doğum borçlanması çıktı ama “yaşı geri çekmezse boşuna borçlanma yapmış olacağım” diye endişe ediyorum. Sizce ne yapmalıyım? (Cemile A.)

Doğum borçlanması normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılır. Ancak, stajyer ve çıraklık eğitimi sırasında kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olan kadınlar, sigortalı çalışmaya başlayıncaya kadar doğan çocukları için de borçlanma yapabilirler.

Çıraklık eğitimi veya staj yapmış ama kısa vadeli sigorta bildirimi yapılmamış olanlar doğum borçlanması yapamazlar.

Size borçlanma hakkı çıktığına göre, sigorta bildiriminiz yapılmış olmalı. Bu durumda, doğum borçlanması emeklilik yaşınızı öne çekmenizi sağlar. Şu an 54 yaşa tabisiniz. Emeklilik yaşınız, 250 gün doğum borçlanması yaptığınızda 53’e, 610 gün doğum borçlanması yaptığınızda 52’ye düşer. Borçlanmayı 250 gün yaptığınızda 13 bin 344 TL, 610 gün yaptığınızda 32 bin 559 TL prim ödemeniz gerekir. Borçlanma için ödeyeceğiniz bedel, iki yıl erken emekli olmaya değer.

Sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocukları için doğum borçlanması yapan kadınların emeklilik yaşı öne çekilmez, sadece eksik prim günlerini tamamlamalarını sağlar.