Özel okullarda fahiş ücret artışına bir de 'uyanıklık' zammı eklendi

Sayıları 1.5 milyonu aşan özel okul öğrencilerinin velileri şu günlerde büyük bir şok yaşıyor. Şokun nedeni şu; okulların yeni kayıt dönemi için yüzde 300’lere varan zam yapması. Evet, yanlış duymadınız, bazı okullar, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı için eski tabirle ilkokuldan ortaokula veya ortaokuldan liseye geçen öğrencilerden aynı çatı altında eğitime devam etmelerine karşın velilerden yüzde 250-300 arası zam talep ediyor. Üstelik bu zam oranları erken kayıt yani avantajlı dönem için. Haziran-temmuz aylarında istenecek zam oranının çok daha fazla olması kaçınılmaz. Zira okul yönetimleri eylülde gelirseniz bu oranları ararsınız mealinde de ifadelerde velileri adeta çileden çıkarıyorlar. Yasadaki kesin olmayan ifadeye sığınarak fahiş zam yapmanın bedeli ise sadece caydırıcılıktan uzak idari para cezası. Ve okul yönetimleri bunu göze almış gibi görünüyor.

İLKOKULDAN ORTAOKULA GEÇİŞTE UYANIKLIK ZAMMI

Geçen yıl da tıpkı böyle olmuştu, 2022’nin ilk ayında erken kayıt dönemi fahiş artışlarla başlamıştı. Fakat Milli Eğitim Bakanlığı özel okullarda yapılacak zam oranına ilişkin bir karar almış ve özel okulların yapacağı zam en fazla yüzde 36,73 olarak belirlenmişti. Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, önceki gün yaptığı açıklamada, “TEFE ve TÜFE oranları belirlendikten sonra özel okullar için yeni oluşacak zam oranını kamuoyuyla paylaşacağız. Şu anda özel eğitim kurumlarının zam oranın ne olacağıyla ilgili hiçbir bilgi paylaşımı söz konusu değil” dedi. Bakanın açıklamasının hemen ardından TÜİK enflasyon verilerini açıkladı, TEFE, TÜFE 12 aylık ortalaması ve özel okulların bu ortalamanın üzerine ekleyebileceği 5 puanlık artışla birlikte özel okullar en fazla yüzde 105 zam yapabilecek. En azından şimdilik böyle görünüyor. Bakalım Milli Eğitim Bakanlığı nasıl bir düzenleme getirecek…

ORTAOKULA GEÇEN ÖĞRENCİYE YÜZDE 220 ZAM

Fakat özel okullar yüzde 100 değil, yüzde 200, hatta 300 oranında zam istiyor velilerden. Özellikle de bu yıl bir uyanıklık peşinde. Şöyle ki; özel okullarda tavan zam oranı düzenlemesinde, ‘ara sınıflar için’ ifadesi kullanıldığından kademe değiştirilen kayıtlarda, örneğin ilkokuldan ortaokula, ortaokuldan liseye geçişte aynı kampüste, aynı okulda olsa dahi ‘yeni kayıt’ muamelesi yapılıyor ve veliden yüzde 200, yüzde 300 zam isteniyor.

İLKOKUL ÖĞRENCİSİ 30 BİN LİRALIK NE YİYEBİLİR?

Buyrun bir örnek… İstanbul Florya’daki çok bilinen bir özel okulun velisi anlatıyor: “Çocuğum 4. Sınıf öğrencisi. Bu yıl için yani 2022-2023 için 40 bin lira ödedik. Şimdi, erken kayıt dönemi açıldı ve çocuğumun 5. Sınıfa gideceği 2023-2024 yılı için bizden istenen okul ücreti 140 bin lira. Yüzde 220 zam isteniyor. Ara sınıf olduğumuz için de bu zammı vereceğiz, öyle görünüyor. 30 bin TL'lik yemek ücretinden bahis bile etmiyorum. İlkokul, ortaokul çocuğu 8 ayda 30 bin liralık ne yemek yiyebilir. İnsaf. Yetkililerin sadece okul fiyatı değil kitap yemek kıyafet gibi yan masraflarda da denetim ve sınır getirmesi gerekir. Soyulacak kaz gibi veliyi gören özel okul mantığı biz sabit gelirli velileri çok zor duruma sokuyor. Eğer bu yasal boşluk için bir düzenleme yapılmazsa veliler çok ama çok zor durumda olacak.”

YASAL ARTIŞ TAVANI NASIL BELİRLENİYOR?

TÜİK'in açıkladığı verilere göre özel okulların zam tavan oranı yıllık ortalama TÜFE+ÜFE rakamın yarısının 5 puan fazlası olabiliyor. Buna göre de 2022'de adeta füze gibi fırlayan enflasyon yüzünden bu oran 105.5 olarak hesaplanıyor. Kaldı ki kimi okullar aynı çatı altında ilkokuldan orta okula geçen öğrencilerin öğrenim ücretlerine yüzde 300'e varan oranlarda zam açıkladı. Ancak bu konuda da son sözü bakanlığın vereceği ifade ediliyor.

.png

Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'ne göre okul yönetimleri bir önceki yılın ortalama (Y.İ-ÜFE+TÜFE)/2 oranına en fazla % 5 oranında ek yaparak artış yapabiliyorlar. 2022'de 12 aylık ortalama TÜFE rakamı yüzde 72,31 ÜFE ise 128,7 çıktı. Bu iki oranın toplamın 2 bölümüne 5 puan eklendiğinde özel okulların yasal zam tavanı ortaya çıkıyor. Yani yüzde 105.

HANGİ ÇALIŞANIN MAAŞI YÜZDE 300 ARTTI

Ancak ne özel sektörde ne kamuda çalışanların gelirleri 2022'de bu oran da artmadı. En yüksek artış asgari ücrette o da yüzde 100'ü zor buldu. Bugün açıklanan memur zamlarında da yıllık gelir artışı sadece yüzde 77 olabildi. Kaldı ki özel okul öğretmenlerinin bile bu zam oranlarının yakınından bile geçmediği ortadayken özel okulların velilerine duyurduğu kayıt paraları şaşkınlık yarattı.

HESAPTA ORTALAMA FARKI İLE VELİ ZARARDA

Üstelik 19 Şubat 2020'de Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği değişikliği ile bu ücret artışı formülü bir gecede veli aleyhine özel okulların lehine olacak şekilde değiştirilmişti. 2014'de çıkarılan yönetmelikte (TÜFE+ÜFE)/2 +%5 nin sadece 'yıllık' değişim oranı baz alınıyordu. 2020'de sessiz sedasız özel okulların talebi ile değiştirilen madde bir anda 12 aylık 'ortalama' enflasyona çevrildi. Böylece okullar zam tavanını daha da yükseltme imkanı buldu. Bugün 2020'deki değişiklik olmasa zam tavanı resmi rakamlarla yüzde 105,5 değil yüzde 85.5'te kalacaktı. Çünkü baz etkisiyle düşen enflasyon yıllık değişimde TÜFE, yüzde 64.27'ye ÜFE de yüzde 97,7'ye gerilemişti. Ancak yönetmelikteki o ince hesaplı değişimle yine veliler zarara uğramış oldu.

ÇOCUKLARIN YÜZDE 10'U ÖZEL OKULDA OKUYOR

Türkiye'de okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde 17.5 milyon 155 bin 571 öğrenci örgün eğitim aldı. Öğrencilerden 15 milyon 839 bin 140'ı resmî, 1 milyon 578 bin 233'ü özel öğretim kurumlarında eğitim gördü. Yani her 10 çocuktan biri özel okula gidiyor. Sistemde 56 bin 200 resmî okul, 14 bin 179 özel okul bulunuyor.