Dümeni Kırgızistan ve Tacikistan'a kırmak ne kadar doğru
Egeli ihracatçılar dümeni Kırgızistan ve Tacikistan'a doğru kırdı. Bu kırışın önemli nedenleri var. Öncelikle.. Kırgızistan ve Tacikistan ile olumlu diplomatik ilişkilerimiz mevcut. Sonra.. “Türk markası kalitelidir” algısı, bu pazarlarda Türk ihracatçısını bir adım öne çıkarıyor.
Ve ayrıca da.. Gümrüksüz pazar imkanı ve düşük vergi oranları gibi alternatifler ciddi kolaylık sağlıyor.
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi bu büyük fırsatı görmüş durumda. Türkiye’nin kendi hinterlandındaki ve ortak kültürel değerlere sahip olduğu ülkelerle ilişkilerini kuvvetlendirip, bölgesel dış ticaretindeki mevcut potansiyeli bir üst seviyeye çıkarması gerektiğine inanıyor.
Bu yüzden de Türkiye-Kırgızistan hattında tren yolu projesi planlanıyor. Orta Asya’da ticaret/lojistik merkezleri oluşturulması isteniyor. Türkiye ile Ortak Sanayi Bölgesi kurularak karşılıklı yatırımların kolaylaştırılması düşünülüyor. Ticaretin artması ve ihracatın sürdürülebilirliğinin sağlanması amaçlanıyor.
Geçen sene Türk Cumhuriyetlerine ihracatımız yüzde 16 artarak toplamda 4,7 milyar dolara ulaştı. Ancak bu potansiyeli yansıtmıyor. Eskinazi'ye göre, ticaretimizi rahatlıkla 10 milyar dolara çıkarabiliriz.
*
Kırgızistan ve Tacikistan Orta Asya ülkeleri arasında en düşük vergi oranlarına sahip, yatırımcı çekmek için uğraşan ülkeler. Orta Asya pazarında aşmamız gereken sorunların ilk sıralarında enerji, iş gücü ve lojistik maliyetler var. Sorunun çözümü ise enerji ve iş gücü maliyetlerinin düşük olduğu pazarlarda üretimin teşvik edilmesinden geçiyor.
EİB Başkanı Jak Eskinazi, Kırgızistan ve Tacikistan’da kurulacak Türk Sanayi Bölgeleri ve yapılacak tren yolu projesiyle hem üretim maliyetlerinin, hem de lojistik masraflarının düşeceğini ön görüyor.
Haklı mı? Kesinlikle haklı..
Özellikle tren yolu projesi Türkiye’nin Çin’e ihracatını bile artırabilir. Türk Hava Yolları’nın seferleriyle Tacikistan ve Kırgızistan sadece 3-4 saat uzaklığımızda. Aynı zamanda eğitim ve tarımda Türkiye’nin iki ülkeye öğretebileceği çok şey bulunuyor.
2019’da Kırgızistan’a ihracatımız 404 milyon dolar, Tacikistan’a ise 138 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamlar çok üst düzeylere çekilebilir. Kırgızistan ithalat cenneti yani ticaret ülkesi. En fazla ithalatını Çin’den yapıyor. Çin’den ithalatı resmi rakamlara göre 1.5 milyar dolar. Bölge ülkeler ihracatçılar için büyük bir fırsat. Avrupa pazarında rekabet daha fazla.
Bu bölgelerde herhangi bir ürünün üretimine başlandığı taktirde Rusya’yı da içine aldığınız 250-300 milyonluk ciddi bir coğrafyaya Gümrük Birliği anlaşmasından dolayı sıfır vergiyle bütün bölgeye ihracat yapma şansı var. Türkiye Çin’e yakın olmasına rağmen bu coğrafyada güçlü ve rekabetçi bir pozisyonu bulunuyor.
Dünyadaki ilk 5 en büyük altın madenlerinden biri Kırgızistan’da. Kanadalı bir firma tarafından işletiliyor. Para transferlerinde hiçbir sorun yok. Vergiler çok düşük.
*
Tacikistan'da ise en önemli sektör tarım ve hayvancılık. Diğer önemli sektörler; enerji ve sanayi. İşlenmemiş alüminyum ve elektrik üretimi yüksek. İnşaat son dönemde artışta. 4.4 milyar dolarlık dış ticaret hacmi var. İhracatında 2019’da Türkiye ilk sırada. İthalatında ise 5. sıradayız. Genel olarak baktığımızda biz Tacikistan’ın ticaretinde 4. sıradayız.
Tacikistan’ın Şangay İşbirliği Örgütü ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi olması en güçlü yönleri. Afganistan pazarına yakın istikrarlı bir ekonomiye sahip olması da bir diğer avantaj. Ucuz iş gücü, enerji maliyetlerinin çok düşük olması ve güvenlikli bir ülke olması önemli yönleri.
Tacikistan’da bir ürün kaliteliyse o Türk malıdır algısı var. Türkiye’ye bakış açıları çok olumlu. Yatırımcılara avantajlar sunuyor.
Son 10 yılda 200 milyon dolar üzerinde Türk yatırımı var. Türk müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmaları son 20 yılda 50 projede 600 milyon dolar üzerinde iş aldı. Yaklaşık 80 Türk firması aktif.
Bütün bu gelişmelere ve rakamlara baktığımızda, Ege İhracatçı Birlikleri'nin dümeni neden Tacikistan'a ve Kırgızistan'a kırmak istediklerini daha iyi anlıyoruz. Fırsat ipini ucundan yakaladık, tüm gücümüzle sarılmaya devam etmeliyiz.
