ABD savunmada Türkiye'ye neden bloke koysun?
Houston - Yaklaşık olarak tüm dünya ülkeleri kadar savunma harcaması yapan ABD, gelecek yıl Pentagon’un 716 milyar dolar harcaması için senatodan onay aldı. İlginç olan şu ki onaylanan 2019 için 716 milyar dolarlık bütçe tasarısında, Türkiye’ye satılan savunma ürünlerine bloke koyulması da yer almış. Senatodan 10’a karşı 85 oyla geçen bu tasarıya onay veren senatörlerin kaçının aynı zamanda Türkiye’ye satışların bloke edilmesine de “evet” dediğini anlamak zor. Çünkü tasarıda savaş uçağı F-35 ve F-16’ların, Patriot hava savunma sistemi ile çeşitli tipte helikopterlerin (Chinook, Cobra, Black Hawk) Türkiye’ye satılmasının bloke edilmesi gerektiğini öngören bir bölüm de yer alıyor. Türkiye bölümünün 716 milyar dolarlık bütçede ne kadar ağırlığı var, bilmiyorum. Ancak bizdeki torba yasa benzeri bir şey söz konusu olduğundan iş biraz karmaşık görünüyor.
ABD Senatosu’nda “Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası” olarak bilinen Pentagon bütçesine ilişkin yasa tasarısı onaylanınca, perşembe günü teslimatı gerçekleşecek olan F-35 uçakların durumu daha önemli ve ilginç hale geldi. Senato kararı sonrasında ne olacağı meçhul. İki olayın zaman olarak çakışması da dikkat çekici.
F-35’lerin tesliminin yapılacağı Fort Worth’taki törenlere Türkiye’den Savunma Sanayii Müsteşar Yardımcısı düzeyinde bir katılım olacak. Aynı şekilde ABD’den düşük profilde bir katılım söz konusu. F-35 teslim törenini 20’si Türkiye’den, 8’i de ABD’de görevli TRT ve AA personeli olmak üzere yaklaşık 28 Türk gazeteci takip edecek. Bir yönüyle iki ülke için önemli bir gelişme olacaktı, ama senatodaki tablo hadiseleri başka yöne çekmeye başladı. Ve iki ülke arasında son günlerin gündemi olan F-35 konusuna başka detaylar da eklenir oldu. Suriye’de iki müttefik ülkenin kaydettiği başarılı işbirliği anlaşması ve ABD Senatosu’nun yorumlamakta güçlük çekilen kararı. Bu defa ABD seyahatimiz oldukça farklı geçecek gibi...
Bakalım bu tasarı nasıl bir seyir izleyecek? ABD Başkanı Donald Trump’ın masasına kadar gelecek mi? Gelirse onaylayacak mı? Onaylarsa sonrasında iki ülke arasında neler olacak?
GÜNDEM F-35’LERİN BOYUNU AŞIYOR!
Türkiye ile ABD arasında son günlerde gündemden düşmeyen F-35 savaş uçaklarının ilk ikisini yarın (perşembe) Lockheed Martin’in Dallas’taki Fort Worth tesislerinde gerçekleşecek törenle teslim alacağız. Uçaklar, yıl sonuna kadar Türk pilotların eğitimi için Amerika’da kalacak, sonra Türkiye’ye getirilecek. Takvim böyle.
F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Projesi’ne 1996’nın sonunda başlandı. Ekim 2001’de bu projede Boeing ile yarışan Lockeed Martin’in geliştirdiği X-35 üzerinde karar kılınmasıyla birlikte F-35 adını alan uçakların üretimine 2003’te başlandı. İlk uçuş ise 15 Aralık 2006’da gerçekleşti.
ABD’nin birinci müşterisi ve destekçisi olduğu projeye Türkiye, İtalya, Hollanda, Kanada, Norveç, Danimarka, Avustralya ve İngiltere de ortak olarak katıldı. “Radara yakalanmama” özelliğine sahip olan yeni nesil savaş uçağına verilen toplam 3.167 siparişin dağılımı şöyle:
ABD 2.443
İngiltere 138
Türkiye 100
İtalya 90
Avustralya 72
Kanada 65
Norveç 52
İsrail 50
Japonya 42
Güney Kore 40
Hollanda 37
Danimarka 27
Türk Hava Kuvvetleri’nde F-16’ların yerini alması planlanan F-35’lerden bugüne kadar 302 adet imal edilerek bazı ülkelere, ABD, Avustralya, Norveç, İsrail, İngiltere, İtalya ve Japonya’ya teslim edildi. Teslim alma sırası 21 Haziran’da Türkiye’ye geldi. Ancak hiçbir ülkeyle yaşanmayan ilginç bir teslimat töreni yaşayacak gibiyiz. Sayısız sivil ve yolcu uçağı teslim töreninde bulunmama rağmen hayatımda ilk defa bir askeri uçak teslim törenine katılmış olacağım. Bu sebeple merak-ı mucibim çok şey var.
F-35’E KATKIMIZ ÇOK AMA...
Bu sene 91 uçak teslim etmeyi hedefleyen Lockheed Martin, 2023 yılında yıllık uçak imalatını 160’a çıkarmayı planlıyor. Dünyanın son insanlı savaş uçağı olarak lanse edilen F-35’lerden Türkiye toplam 100 adet almak istiyor. Ancak şimdiye kadar 30 adet için kesin sipariş veren ülkemizden şirketler de F-35’in üretimine katkı sağlıyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TAI), orta gövde üretiminde ABD dışında tek kaynak tedarikçi. TAI, ayrıca, “Metalik Alt Gövde, “Hava-Yer Harici Yük Taşıyıcı Pylon, “Kompozit Komponent” ve “Hava Alığı” üretimlerini de gerçekleştiriyor. Roketsan da SOM-J füzelerini F-35’lere göre geliştirdi. Alp Havacılık, ASELSAN, Ayesaş, Fokker Elmo, Havelsan, Kale Havacılık, Mikes ve TÜBİTAKSAGE gibi Türk şirketleri de F-35’in üretimine katkı sağlıyor.
F-35’ler 3 farklı modelde üretiliyor,Türkiye’nin sipariş verdiği model geleneksel kalkış-iniş yapabilen F-35A. Diğer modeller ise kısa kalkış, dikey iniş özelliği bulunan F-35B ve uçak gemilerine inebilen F-35C.Uçakların menzilleri de modellerine göre değişiyor. Türkiye’nin teslim alacağı modelin uzunluğu 15.70 metre, kanat açıklığı 10.70 metre. 8 tonun üzerinde ağırlıkta faydalı yük taşıyabilen F-35A’ların pilotları 9 G’lik kuvvete maruz kalıyor. Saatte 1.930 km hıza çıkabilen F-35A’larda Pratt & Whitney üretimi bir adet F135 motor bulunuyor. F135 motorların bazı bölümleri de İzmir’de üretiliyor. Ayrıca Türkiye, F-35 uçaklarının bölgesel bakım üssü olması için de adım atmıştı. Hasılı katkımız çok, ama bakalım bunların ne kadar önemi olacak?
F-35’İN FİYATI NE?
Bir de fiyat meselesi var... Lockheed Martin’in sitesinde bizim alacağımız F-35A modelinin fiyatı 94.3 milyon dolar. F-35B en pahalısı 122 milyon dolar. F-35C modeli ise 121 milyon dolar görünüyor. Fiyat hayli yükselmiş... Zira başlarda uçak başı fiyatın 40-50 milyon dolar arasında olduğu iddia ediliyordu.
