Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin

        Brezilya’nın adını hiç olmadığı kadar çok anıyoruz. Nedeni malum, Sinovac yoldaşlığı. Faz 3 deneylerinde saplandığımız nokta şu: Brezilya’nın ara raporuna göre CoronaVac aşısının etkinliği yüzde 78, bizde nasıl oluyor da yüzde 91 çıkıyor. Aşının acil kullanımına onay veren Endonezya’da oran yüzde 65 derken, Brezilya’da dün ansızın yüzde 50.4’e düşüverdi. Bilim insanlarına göre bu farkın makul bir açıklaması yok.

        Bu tutmayan oran ve aşı programının gecikmesi Brezilya ile ortaklaştığımız tek eksen. Aşı yoldaşlığı o noktada sona eriyor. Ülkedeki siyasetin de etkisiyle başka bir aşı iklimi hüküm sürüyor. Öncelikle Brezilya’nın Oxford-AstraZeneca ile de anlaşması var. 100 milyon doz sipariş edildi, bunun 70 milyonu Brezilya’da üretilecek. Bir kamu kurumu olan Fiocruz Enstitüsü, aşı hammaddesi geldikten sonra dolum yaparak üretimi tamamlayacak. Türkiye’nin 60 yaş üstü için de daha uygun görülen AstraZeneca aşısı için teması yok. Sağlık Bakanı Koca, aşılı güvenli bulmadıklarını söylemişti.

        Brezilya’da siyasi çekişmeler nedeniyle iki aşı üzerinden müthiş bir dalaş var. Sinovac aşısından sipariş eden federal hükümet değil, Sao Paulo eyaleti. Vali Joao Doria, Devlet Başkanı Bolsonaro’nun siyasi rakibi. 2022 seçiminde devlet başkanlığına aday olması bekleniyor. Sinovac’ın partneri bu eyaletteki Butantan Enstitüsü; yüzde 78 etkinlik gösteren Faz 3 ara sonuçlarını alkışlı bir videoyla duyurmuştu. 46 milyon doz sipariş veren Vali Doria, her gelen partiyi törenlerle karşılıyordu, aralıktan bu yana 10.8 milyon doz gelmişti. Fakat aynı ekip dün etki oranını 50.4’e kadar düşürdü. Şen şakrak video anılarda kaldı...

        “TİMSAH YA DA SAKALLI KADIN OLURUZ”

        Bu yeni açıklama öncesi Bolsonaro, siyasi rekabetin de etkisiyle CoronaVac’a şiddetle karşı çıkıyor; “Brezilya, Doria’nın Çin aşısının deney hayvanı değildir” diyordu, o denli düşman. Pandeminin başından beri koronayla alay ediyordu, kendisi de yakalandı. Şimdi ise “Asla aşı olmam, yan etkileri yüzünden timsaha ya da sakallı kadınlara dönüşebiliriz” diyerek dalgasını geçmeye devam ediyor. 200 bin ölü sayısıyla ABD’den sonra dünya ikinciliğine oturduğu ortamda.

        Arjantin’den Kosta Rika’ya diğer Latin Amerika ülkeleri aşılama programına çoktan başladı. Brezilya geride kalınca strateji değişti; Sağlık Bakanlığı bugüne kadar gelen 10.8 milyon doz dahil Sinovac aşılarının ulusal çapta dağıtılacağını açıkladı. Bolsonaro, AstraZeneca aşısının gelişini hızlandırmak için diplomatik girişimlere başladı. Hindistan Başbakanı Modi’ye mektup yazarak, “Ekselansları, Hindistan’ın aşı programını sekteye uğratmadan 2 milyon doz AstraZeneca aşısının acil tedariki için talimatlarınızı rica etsem…” dedi. Brezilya ayrıca Hindistan’ın Bharat Biotech firmasının ürettiği Covaxin aşısıyla da ön anlaşma yaptı.

        Brezilya ve daha birçok ülkenin başvurduğu adres Hindistan. Çünkü ülkenin biyoteknoloji devi Serum Enstitüsü, daha ucuz olan AstraZeneca’nın lisansını almıştı. Şimdi üç kıtada dünya nüfusunun önemli bir bölümü Hindistan menşeli Covishield aşısının peşinde. Fakat hükümetin aşı ihracatına sınırlama getireceği yönünde iddialar da var.

        Serum Enstitüsü, “Hindistan’ın aşı kralı” diye bilinen Cyrus Poonawalla tarafından 1966 yılında kurulmuştu. Bugün, yılda 1.5 milyar doz aşı imalatıyla dünyanın en büyük aşı üreticisi. 170 ülkeye çocuk felci, difteri, tetanos, kızamık, kabakulak, Hepatit B aşılarını ihraç ediyor; dünya çocuklarının yüzde 65’inin en az bir kez Serum üretimi aşıdan olduğu söyleniyor. Şimdi de AstraZeneca, Gates Vakfı ve Küresel Aşı Bağışıklama İttifakı (GAVI) ile işbirliği içinde yıl sonuna kadar 2.5 milyar doz Kovid-19 aşısı üretmeyi planlıyor.

        REKLAM

        KOMŞUYA DAHA PAHALI

        AstraZeneca aşısı ucuz olmakla birlikte klinik deneylerinde şeffaf olmadığı için eleştirildi. İngiltere ve Brezilya’da yapılan deneylerde iki tam dozda yüzde 62 etkinlik tespit edildi. Ancak önce yarım doz, sonra tam dozda etkinliğin yüzde 90’a çıktığı açıklandı. İngiltere acil kullanımı onayladı, şimdi AB’nin de şirketten ilave verileri aldığı ve bu ay sonunda onay verebileceği söyleniyor.

        Fakat esas olarak düşük ve orta gelirli ülkelerin umudu AstraZeneca; ya da Serum Enstitüsü’nün verdiği isimle “Covishield”.

        Serum Enstitüsü’nün başında aşı kralı Cyrus Poonawalla’nın oğlu Adar Poonawalla var. Geçen yıl bir röportajında anlatmıştı; Kovid-19 aşısının seri üretimi için AstraZeneca ve Amerikan Novavax dahil beş şirketle ortaklığa gittiklerini, şişe hazırlığına ta nisan ayında başladıklarını söylemiş ve “Bu işe girişirken çok para kazanmamaya karar verdim. Ben doz başına 3 dolar alıyorum. İstesem Pfizer, Sanofi ve Moderna gibi 20 dolar daha fazla talep edebilirdim” demişti. Tabii Hindistan’daki iş gücünün Batı’ya oranla daha ucuz olduğunu da itiraf ederek.

        Poonawalla, Serum Enstitüsü’nün yüksek kârla çalışan bir şirket olduğunu ve Kovid-19 aşısının fiyatını iki yıl sonra artırabileceğini de söylemişti; çünkü bu süre içinde yoksul ülkelerin aşıya tam erişimi sağlanabilirdi. Bunun hem etik hem de rasyonel nedenleri vardı. Zenginler bütün aşıları kapıştıktan sonra, yoksullar arasında bulaş devam edecek ve global ekonomi bu sarmaldan kurtulamayacaktı.

        Ancak Poonawalla’nın biçtiği fiyat şimdiden bir dolar arttı.

        Hindistan’ın komşusu 160 milyon nüfuslu Bangladeş, Serum Enstitüsü’ne 30 milyon doz sipariş vermişti. İlk partiyi 25 Ocak’ta alacak ve gelecek ay aşılama başlayacak. Ancak 3 dolar olarak açıklanan doz fiyatı Bangladeş için 4 dolara çıktı. Hindistan hükümetine satışı ise dozu 2.72 dolardan. Depolanan ilk 50 milyon dozun 11 milyonu Hindistan’a verilecek; 1.3 milyarlık nüfus için çok düşük bir miktar. Bolsonaro’nun istediği 2 milyon doz ise Brezilya’nın Serum’la anlaşmasındaki miktarın tamamı.

        REKLAM

        İRAN VE AFRİKA COĞRAFYASI

        İran da Hindistan’dan aşı almaya çalışıyor. Pfizer ve Moderna aşıları Amerikan menşeli olduğu için yasak. Dini Lider Hamaney, “Onlara güvenmiyorum, aşılarını başka milletler üzerinde denerler” dedi. Hamaney gerçi yasaklı listeye İngiliz AstraZeneca’yı da dahil etti, ancak Tıp Konseyi yetkilileri Hint üretimi aşıdan temin edeceklerini açıkladı. Rusya ve Çin’le ortak aşı üretimi için girişimler yapılıyor, ayrıca Kovid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı COVAX’tan da aşı gelecek.

        Dünya Sağlık Örgütü bünyesine kurulan COVAX’ın hedefi 2021 sonuna kadar 2 milyar doz aşının eşit şekilde üretilip dağıtılmasını sağlamak. Bu yılın ilk çeyreğinde katılımcı ülkelerin toplam nüfusunun en az yüzde 20’sinin aşıya erişimi planlanıyor. Ancak şu ana kadar fonda biriken meblağ 6 milyar dolar, acil kullanım için 2 milyar dolara daha ihtiyaç var.

        Türkiye’nin dahil olmadığı COVAX, özellikle alt gelir grubundaki Afrika ülkelerinin umudu. Ancak COVAX katkısıyla nüfuslarının sadece yüzde 3’ünü aşılayabilecekleri için başka kaynaklar da aramaları gerekiyor. Pfizer-BioNTech mart ayından başlayarak bu yıl sonuna kadar Afrika’ya 50 milyon doz aşı vaat etti. Moderna Afrika’ya ikmal yapmıyor, AstraZeneca ise lisanslı ortağı Serum Enstitüsü’nü adres gösterdi. Kenya, COVAX kanalıyla Serum üretimi aşıdan 24 milyon doz sipariş verdi. Güney Afrika sağlık çalışanları için aynı kaynaktan bu ay 1.5 milyon doz edinecek. Fas, Çin’in diğer şirketi Sinopharm ile Serum Enstitüsü’nden toplam 65 milyon doz alıyor.

        Diğer Afrika ülkeleri de Çin ve Rusya’nın aşılarına yönelmiş bulunuyor; Mısır, Sinopharm’ın müşterisi, Gine ise Rusya’dan Sputnik V aşısı alıyor. Aslında bazı ülkelerin kendi aşı çalışmaları var. Örneğin Nijerya geliştirdiği aşının ön klinik deneyleriyle yüzde 90 etkinlik sağladığını açıkladı, fakat maddi kaynak ve destek olmadığı için klinik deneylerini yapamıyor.

        Yazı Boyutu

        Diğer Yazılar