Trump 'yabancı virüs' politikasıyla seçimi kazanabilir mi?
Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi ilan ettiği yeni tip koronavirüs Kovid-19, globalleşmeyi tökezleten etkisiyle Avrupa Birliği’nin de sınırlarla imtihanı oldu. Türkiye’yle dış sınırında sığınmacılara vantilatörlü gaz müdahalesinde bile beis görmeyen AB, Trump’ın 30 gün süreyle Schengen bölgesi ülkelerine sınırlarını kapatmasına fena halde içerledi. Avrupa, Atlantik ötesi sınır engeliyle tanıştı.
İtalya’dan doktor raporu olmayanların Avusturya’ya alınmaması, Çekya’nın Almanya ve Avusturya’dan girişleri kısıtlaması gibi AB dahilinde dolaşım serbestisine zaten engeller gelmişti. Trump’ın koronavirüsle ilgili ulusa sesleniş konuşmasında ilan ettiği seyahat engeli ise Brüksel’e şok yaşattı. Bunun, Avrupalı müttefiklere danışılmadan alınmış siyasi bir karar olduğu belirtiliyordu. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile Konsey Başkanı Charles Michel’in imzasını taşıyan açıklamada, “Koronavirüs salgını, herhangi bir kıtayla sınırlı olmayan global bir krizdir ve buna karşı mücadele tek taraflı eylemleri değil işbirliğini gerektirir” deniliyordu.
Tepkilerin bir nedeni de AB’den ayrılan İngiltere ile Schengen’e dahil olmayan İrlanda’da korona vakaları görüldüğü halde bu ülkelere yasak uygulanmamasıydı. Çünkü birçok AB ülkesindeki vaka sayısı İngiltere’nin çok gerisinde. İngiliz yetkililer bile seyahat kısıtının bilimsel verilerle orantılı olmadığını itiraf etti. Trump’ın, Brexit nedeniyle övdüğü kendisi gibi popülist Boris Johnson’la sıkı fıkı ilişkisi bir etkendi muhtemelen. Kimilerine göre ise Trump’ın İngiltere ve İrlanda’da mülklerinin olması bu iki ülkeyi yasağın dışında tutmasına neden oldu.
ULUSA SESLENİŞ FELAKETİ
Trump’ın çarşamba gecesi yaptığı on dakikalık ulusa sesleniş konuşması, virüs paniğini yatıştıracak yerde iyice körükledi. Medyaya sızan bilgilere göre borsadaki düşüş nedeniyle acil karar verilmiş ve aceleye getirilmiş bir konuşmaydı. Neticede İngiltere, Fransa ve Almanya’da da borsalar düştü. Trump promptera rağmen irticalen “Avrupa’yla kargo ve ticaret yasak” diye yanlış bilgi de verdi. Yönetim yetkililerinin yanı sıra kendisi de sosyal medyadan hatasını düzeltmek ve “Yasak sadece insanlara, mallara değil” demek zorunda kaldı.
Avrupa’da bulunan ABD vatandaşlarında da paniğe neden oldu. Ülkeye dönememe endişesiyle yüksek fiyata bilet değiştirip havalimanlarına akın ettiler. Sonra açıklandı ki, yasak ABD vatandaşlarının gelişini kapsamıyordu.
Konuşmanın en can alıcı kısmı, “Çin’den başlayıp dünyaya yayılan yabancı virüs” cümlesiydi. Washington Post’un yorumuna göre bu yaklaşım, sanayileşmiş zengin ülkelerin virüsle mücadelede ortaklaşmadığı ve hatta birbirlerine karşı faaliyette bulunduğu algısını daha da güçlendirdi. Önceki ABD başkanları global krizlerin koordinasyonunda liderliği ele alıyordu; Trump ise tersine virüsü küçümsüyor, bilim danışmanlarının uyarılarına kulak asmıyor, pandemiyle ilgili diğer ülkeleri suçluyor, “Hiç kimse Amerika kadar hazır değil” diyerek üstünlük taslıyor, katiyen empati göstermiyordu. Zaten üç yıldır savunma harcamaları, iklim değişikliği ve ticari ilişkiler konusunda Avrupalı müttefiklerle didişme içindeydi. Trump'çı Fox News'a göre ise medya bu tür yorumlarla koronavirüsü başkana karşı siyasi silah olarak kullanıyor.
Fransa’nın eski ABD Büyükelçisi Gerard Araud, Twitter mesajında şöyle diyordu: “Trump her krizde bir yabancı günah keçisi bulur. Çinlileri kullandı attı. Şimdi sıra Avrupa’ya geldi ama herhangi bir Avrupa değil, AB. Tamamen ideolojik…” Alman doktorlar bile Trump’ın 2020 başkanlık seçimine odaklı siyasi kararlar aldığı ve bu hesabın vatandaşın hayatını tehlikeye attığını söylüyordu. ABD’de yapılan test sayısına oranla ölümlerin yüksek olması, buzdağının ancak tepesinin göründüğüne dair bir işaretti.
Sağlık uzmanlarının bir endişesi de şu; Trump yabancı unsurları suçladığı için virüsten etkilenen ülkeler gerçek rakamları açıklamaktan kaçınabilir.
Trump konuşmasında test kitleri ve tedavi konusunda da yanlış bilgi verdi. Dediğine göre sigorta şirketleri test ve tedavi masraflarına katkıda bulunacaktı. Oysa anlaşıldı ki, sağlık sigortası sadece testleri kapsayacak. Fakat sağlık uzmanları hükümet önlem almakta çok geç kaldığı için kronik test kiti sıkıntısı çekildiğini söylüyor. Trump ise “Test kapasitemiz her geçen gün artıyor. Çok hızlı hareket ediyoruz” diyor.
KATRINA’DAN BETER OLMASIN!
Trump her ne kadar “yabancı virüs” dese ve Çin ile Avrupa’yı bunu yayan unsurlar olarak gösterse de Kovid-19 ABD’ye gireli iki ay oldu. Test imkanları sınırlı olduğu için vaka sayısı bin 200’lerle sınırlı, ölü sayısı ise 41'e ulaştı. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi test sayısı vermeyi durdurdu. Bu ortamda Trump’ın başkanlığının en büyük sınavını verdiği, fakat halkın korkularını da başkanlık makamını da ciddiye almadığı söyleniyor.
Yoğun ve yıkıcı bir krizde büyük başarısızlık örneği gösteren son ABD Başkanı oğul Bush olmuştu; 2005’te Katrina kasırgası olanca gücüyle yaklaşırken acil durum ilan etmesi yönündeki uyarıları dikkate almayıp tatilini sürdürmüş ve kasırga New Orleans’ı vurduğunda bini aşkın can gitmişti. Bu seferki kriz sadece bir körfez bölgesiyle sınırlı değil bütün ülkeyi kapsıyor. Nitekim günlerdir devam eden eleştiriler karşısında Trump dün ulusal acil durum ilan etti; böylece 50 milyar dolarlık federal fondan ihtiyaç duyan bölgeler yararlanabilecek.
Geç de olsa Trump ciddi bir adım attı, çünkü sıkça kullandığı izolasyon politikası bu kez işe yaramayabilir. Ayrıca 3 Kasım başkanlık seçimi için kampanyası da sekteye uğrayacak; rakip Demokratlara karşı bolca demagoji yaptığı mitinglerden virüs tehlikesi nedeniyle vazgeçmek zorunda kalacak. Konuşmasında ekonominin gücü ve işsizlik rakamının dibe vurmasıyla övünüyordu, ancak korona krizi ekonomik durgunluk ve işsizlikte artış getirebilir.
Trump yanlısı The Wall Street Journal bile “Kasım seçiminde koronavirüs Başkan’ın en büyük rakibi olacaktır” diye uyarıyor.
