Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin

        Çin’den sonra Avrupa ve Amerika’yı mesken tutan koronavirüs salgınında hayatını kaybedenlerin sayısı 50 bini geçti. Salgına karşı aşı yok, doğru dürüst tedavi edici ilacı da yok. En büyük korunma yöntemi ise sosyal mesafeyi korumak, bunun için de insanların evlerine kapanması gerekiyor. Salgına karşı şimdilik bulunabilen en etkili önleme yöntemi aynı zamanda en pahalı ilaç. Çünkü bizzat ekonominin kendisini yere seriyor.

        2 HAFTADA 10 MİLYON İŞSİZ

        -Geçen hafta ilk ürkütücü veriyi ABD açıklamıştı. Haftalık işsizlik başvuruları 281 binden bir haftada 3.31 milyona çıktı. Tam olarak 12 kat artış meydana geldi.

        -Dün de 28 Mart ile biten haftanın işsizlik verileri açıklandı. Bu kez rakam 6 milyon 648 bin kişiye yükseldi. Geçen hafta en az bu kadar kişinin işsiz kaldığı verilere.

        -İki haftanın toplamı 10 milyon işsiz demek. Şubat itibariyle yaklaşık 5.8 milyon işsiz vardı. Kabaca son iki hafta eklendiğinde işsiz sayısı 15.7 milyona ulaşacak.

        GÖRÜLMEMİŞ İŞSİZLİK PATLAMASI

        -Bugün açıklanacak verilerden mart ayında işsizliğin bu kadar arttığını görmeyeceğiz. Ama asıl durum mayıs ayında açıklanacak nisan ayı rakamlarıyla ortaya çıkacak. Sonuç değişmeyecek.

        -Dünyanın en büyük ekonomisinde şubatta 5.8 milyona yakın olan işsiz sayısı bir ayda 15.7 milyona çıkacak.

        -Buna bağlı olarak ABD’de yüzde 3.5’le son 50 yılın en düşük işsizlik oranına inilmişken, bir ayda yüzde 10-15’lik işsizlik rakamlarına çıkılacak.

        -Tarihin bilinen hiçbir devresinde görülmemiş bir işsizlik patlaması bu. Korkunç, inanılması güç rakamlar. Yaşadığımız olayın çok büyük, ürkütücü, derin ve keskin olduğunun da göstergesi.

        ABD EKONOMİSİ DARALACAK

        -İşsizlikteki bu patlama küresel salgına karşı alınan önlemler sonucunda ortaya çıktı. Ama aynı zamanda pek çok negatif, derin ve büyük gelişmenin başlangıcı ve tetikleyicisi olacak.

        -Çünkü işsiz kalanların gelir kaybına uğrayacakları kesin. Gelir kaybı kişisel harcamaların, tüketimin ve toplam talebin aynı hızda, benzer büyüklükte ve derinlikte kesilmesi anlamına geliyor.

        -Sonuçta ABD ekonomisinin büyük bir daralma yaşayacağı tahmin ediliyor. Goldman Sachs ABD GSYH’nda birinci çeyrekte yüzde 6, ikinci çeyrekte yüzde 24 daralma bekliyor.

        -Morgan Stanley ise ilk çeyrekte yüzde 2.4, ikinci çeyrekte yüzde 30 daralma bekliyor. Yılın ikinci yarısı için her iki kurum da koronavirüs salgınının seyrinde pozitif senaryo çerçevesinde büyümeye dönüleceğini tahmin ediyor.

        DÜNYA VİRÜS KRİZİNİ İYİ YÖNETEMEDİ

        -Kabul edelim ki koronavirüsün küresel bir salgına dönmesi iyi yönetilemedi. Çin başlangıçta olayı gizledi, ABD küçümsedi, AB ortak bir karar alamadı.

        -Dünya liderlik edecek ülke ve siyasetçiden yoksun. Virüs küresel salgın halini alırken, mücadele ve önlemin de küresel çapta olması gerekiyordu.

        -O da dünyanın üç hafta süreyle karantina altına alınmasıydı. Bunu organize edip, yapamadık.

        -Sonuçta da 10 milyonlarca işsiz yarattık, bunu başka 10’larca milyonlarca işsiz daha izleyecek.

        BÜYÜK GÜNAHIN BEDELİ YÜKSEK

        -Elbette böylesi büyük günahın bedeli de büyük olacak. Geldiğimiz aşamada en hafifinden dünya ekonomisinin bir resesyona gireceği öncü verilerden kesinleşti. Küresel ekonomi daralacak.

        -Devamında bunun deflasyona doğru evrilme ihtimali hiç de az değil. Hem gerileyen ekonomi hem de gerileyen enflasyonla karşı karşıya kalabiliriz.

        -Sonunda ise tarihin en büyük para basılması operasyonunu bir hiper enflasyon izleyebilir.

        -Hatta küresel çapta borçların eritilmesi ve borç sorununun çözülmesi için hiper enflasyon işe yarayabilir de.

        -Seriyi böyle tamamlamak, bedeli de bütün toplumların ve geniş kesimlerin sırtına yüklemek olur.

        DÜNYA EKONOMİSİ DE DARALACAK

        -Elbette işsizlikteki patlama ABD ile sınırlı değil. Salgının etkili olduğu ve benzer önlemlerin alındığı her ekonomi için söz konusu. Dünya ekonomisinin yüzde 1.5 dolayında daralması bekleniyor. İşsizlik patlayacak, ekonomi daralacak.

        -Nitekim dünya imalat sanayinin nabzını ölçen satın alma endeksleri ortaya koyuyor ki PMI faaliyetleri keskin bir şekilde daralmaya başladı.

        -Ekonominin çarklarının yeniden çalışmaya başlaması da karantina önlemlerinin gevşetilmesine ve virüsün etkisini yitirmeye başlamasına bağlı.

        -İyimser senaryoda bile bunun için yaz aylarını beklememiz, alınan önlemler yanında güneşin Kuzey yarım kürede virüsü geriletmesini umut etmemiz lazım.

        DÜNYA MERSİN’E TÜRKİYE TERSİNE Mİ?

        -Bütün dünya gibi, maalesef Türkiye de bu olumsuz atmosferin etkisinden kurtulamayacak. Dünya Mersin’e doğru giderken biz tersine gidemeyeceğiz.

        -Küresel koşulların etkisiyle 2020’nin toplamında büyümeyi unutalım. Ekonomi olarak ne kadar az daralırsak, ne kadar az hasar alırsak o kadar iyi diye kabul edelim.

        -Nitekim dün açıklanan mart ayı ihracatı yüzde 18 geriledi. Düzelmenin ne zaman başlayacağı da bize değil, salgın hastalığın seyrine ve dünya pazarlarına bağlı. Bu düzeyde yüksek kayıpları en son küresel krizde geride bırakmıştık. İhracat 2009 yılında yüzde 22.6 azalmıştı.

        -Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da dün, nisan sonuna ertelenen turizm sezonu açılışının mayıs sonuna bırakılacağını açıkladı. Geç başlayan bir sezonda önce salgının gerilemesini bekleyeceğiz, sonra da potansiyel turistlerin salgın hastalık korkusunu yenmesini. Turizm sektörü, tarihindeki en dramatik gerilemeyi bu yıl yaşayabilir.

        -Döviz geliri kıt, dünya pazarları kapalı, iç pazar ve hizmetler sektörü durgun, sermaye hareketleri tersine dönmüşken, üretip nereye ve kime satacağız?

        Ekonomideki durum budur.

        Yazı Boyutu

        Diğer Yazılar