Kimler kısa çalışma ödeneği alacak?

KÜÇÜK ESNAF YAPILANDIRMA TAKSİTLERİNE ÖTELEME İSTİYOR

Soru: İstanbul’da yaşayan küçük esnafım. İşyerleri 15 gündür kapalı. Zaten 2016’daki darbe girişiminden beri gözümüzü açamadık. Darbeydi, dövizin yükselmesiydi, seçimdi derken şimdi de koronavirüs sorunu çıktı. Karantina bitse bile küçük esnaf daha aylarca nakde hasret kalacak. Vergi ve prim borçlarımı yapılandırmıştım. Bugüne kadar da taksitlerimi aksatmadan ödedim. Şimdi yapılandırılan vergi borcumun taksitini ödemem gerekiyor. Muhasebecime sordum, yapılandırma taksitlerine erteleme getirilmemiş. Dört yabancı dil bilen, iki dilde okuyup yazabilen bir esnafım. Bin 600 liralık yapılandırma taksitimi ödeyebilmek için dilenci gibi para arıyorum ama bulamıyorum. Her yer kapalı. Kasa yapamayan insanlar yapılandırma taksitlerini nasıl öderler bilemiyorum. Dükkân sahibine kirayı ödemeyeceğim ama taksiti ödemezsem yapılandırmam bozulacak. Yapılandırma taksitlerinin ertelenmesi gerekir. Benim gibi küçük esnafın sesini duyurabilirseniz minnettar kalırız. (Cem B.)

Yanıt: Borçların yapılandırılması için 2017’de çıkartılan 7020 sayılı yasa kapsamında 17. taksit, 2018 yılında çıkartılan 7143 sayılı yasa kapsamında da 10. taksit vergi borçlarının 31 Mart 2020 tarihine kadar ödenmesi gerekiyor. Nisan ayında da Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) olan borçların yapılandırma taksitleri ödenecek. Kanuna göre, bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde yapılandırma hakkı ortadan kalkıyor.

24 Mart 2020 tarihinde yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Hazine ve Maliye Bakanlığı ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan veya salgından doğrudan etkilenen ya da İçişleri Bakanlığı’nca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilen iş yerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükellefler itibarıyla mücbir sebep hali ilan etti. 65 yaş ve üstünde olanlar ile kronik rahatsızlığı bulunduğu için sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükellefler ve muhasabeci-mali müşavirler ile beyannamelerini bu muhasebeci-mali müşavirler aracılığıyla verenler açısından sokağa çıkma yasağı süresi boyunca mücbir sebep kabul edilecek.

Mücbir sebep halinde olduğu kabul edilen mükelleflerin muhtasar beyannameleri ve katma değer vergisi beyannameleri ile mal ve hizmet alım-satımına ilişkin beyannameleri verme süreleri 6’şar ay ertelendi. Sokağa çıkma yasağı kapsamındaki kişilerin ödeme süresi, yasağın kalktığı tarihi takip eden 15. günün sonuna kadar uzatıldı. Mücbir sebep kapsamındakiler de dahil olmak üzere hiçbir mükellefin yapılandırılan vergi ve prim borcu ile ilgili erteleme yapılmayacak.

Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, geçen hafta yaptığı açıklamada, talepte bulunan her esnafa sıfır faizli, en az bir yıl geri ödemesiz, minimum 50 bin TL kredi imkânı sağlanmasını istedi. Palandöken, esnafın bu krediyle kiranın yanı sıra devlete olan vergi ve prim borçlarını ödeyeceği için devletin bir kaybı olmayacağını vurguladı.

Kendi adına faaliyet gösteren küçük esnaf, bir bakıma kendi kendini istihdam eden kişi demek. Küçük esnafın ayakta kalması, iş yerini açık tutabilmesi hem ekonominin çarklarını zincirleme etkileyecek, hem de işsiz sayımızın artmasını engelleyecek.

KİMLER KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALACAK?

Soru 1: Engellilikten emekli olup SSK’lı çalışanlar ne olacak? Genelgeyle iş yeri kapatıldığı için işe gidemeyenlerin ücretini kim ödeyecek? İŞKUR emeklilikten dolayı kısa çalışma ödeneği uygulamıyor. Ne yapmamız gerekir? (Ömer Faruk E.)

Soru 2: Emekli olup geçim zorluğu çektiği için çalışan binlerce emekli var. Çalıştıkları yerde bir katma değer yaratıyorlar, öyle olmasa zaten çalıştırılmazlar. Çalışan emeklilerin de bu zor zamanda, kısa çalışma ödeneğinden faydalanması gerekmez mi? (Şefik K.)

Yanıt: İşsizlik sigortası primi, hizmet akdiyle bir işverene bağlı olarak çalışan 4/a’lı sigortalılar için yatırılıyor. Her ay, prime esas kazanç üzerinden yüzde 2 işveren payı, yüzde 1 işçi payı kesiliyor.

Ayrıca, kısmi süreli çalışıp da ayda 30 günden eksik sürelerini isteğe bağlı sigorta ile tamamlayanlardan işsizlik sigortası primi ödeyenler ile banka ve sigorta sandıklarına tabi çalışanlardan da işsizlik sigortası primi kesilir. İşsizlik maaşı, kısa çalışma ödeneği, ücret garanti fonu gibi haklardan, işsizlik sigortası primi ödeyenler yararlanır.

Koronavirüsten etkilenen iş yerlerinde çalışan emekli işçiler dışındaki her işçi de kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayacak. Kısa çalışma ödeneğinden, koronavirüsten etkilenen iş yerlerinde çalışıp da son 3 yılda en az 450 gün (15 ay) prim ödemiş ve son 60 gün hizmet akdiyle 4/a’lı olarak çalışmakta olan kişiler yararlanacak. İlk defa sigortalı çalışmaya başladığı tarihten beri 450 günü dolduramamış, son 60 gün herhangi bir işverene bağlı çalışmamış kişiler kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayacak.

Prime esas kazancın yüzde 60’ı oranında olan ve brüt asgari ücretin yüzde 150’si (4.380 TL) ile sınırlanan kısa çalışma ödeneğinin amacı, zorunlu nedenle üretime ara verilen dönemde işçiye üç ay boyunca destek sağlanması. Emeklilerin en azından emekli aylığı almaya devam ettiği düşünülerek yasa böyle yapılmış. Ancak, çalışan emekliler ülkemizin bir gerçeği. Okurumuz Şefik Bey’in de belirttiği gibi, bunlar geçim zorluğu çektiği için çalışmak zorunda olan insanlar. Yaşadığımız bu olağanüstü deneyimden yola çıkarak emekli çalışanların da işsizlik sigortası kapsamına alınması tartışılabilir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

Soru: Ablam 19.05.1969 doğumlu. 3666 gün sigorta primi bulunuyor. İlk işe giriş tarihi 01.03.1988 ancak 2000 yılından sonra çalışmadı. Ablam 15 yıl 3600 prim günüyle hangi tarihte emekli olabilir? (Tuncay İ.)

Yanıt: Tuncay Bey, ablanız SSK’dan normal emeklilikte 20 yıl sigortalılık ve 5225 prim günüyle 48 yaşa tabi. Eksik prim günüyle ise 15 yıl sigortalılık, 3600 prim günü ve 50 yaş (erkeklerde 55 yaş) koşulunu yerine getirdiği tarihe göre belirlenmiş olan kademeli yaştan emekli olur. Bu üç koşulu 24 Mayıs 2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar 58, 24 Mayıs 2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler de 60 yaşında emekli olabilir. Ablanız üç koşulu 2019 yılında yerine getirmiş olduğundan, 58 yaşını dolduracağı 19 Mayıs 2027 tarihinde emekliliğe hak kazanır.