Çocuğa olumsuz soru sormayın
Çocuklarımıza, günün sonunda sorduğumuz basit bir soru: Bugün okulda ne yaptın? Bazı çocuklar, sorunun sorulmasını bile beklemeden, çantayı koridora attığı gibi anlatmaya başlar. Bazılarıysa iki üç kelimelik cevapla geçiştirir.
Okuldaki gününü anlatmaması, çocuklarımızın okulda neler yaptığını kontrol etmemizi, bir sorun olup olmadığını anlamamızı engeller. Anlatmalarını sağlamak bu yüzden son derece önemlidir. Doğru sorular sorarak, doğru şekilde yönlendirerek ve elbette bunu alışkanlık haline getirerek bilmemiz gerekenleri öğrenebiliriz.
İşte örnekleriyle birlikte birkaç yöntem:
1- Ucu açık sorular sorun. Evet ya da hayırla kapatabileceği cevaplar kullanmasına izin vermeyin. “Bugün okulda ne yaptın?” sorusunu da genişletin, daha açıklayıcı olmasını sağlamaya çalışın.
Örneğin: Bugün okulda yapmaktan en çok hoşlandığın şey neydi?
2- Gözlemlerinizi ekleyerek sorular sorun. Sizin farkında olduğunuzu bilirse, saklamaktan vazgeçecektir. Genel davranış ve ruh halini gözleyin, olan bitenleri takip edin ve duygularındaki değişimi görebildiğinizi belirtin.
Örneğin: Sınıfa yeni gelenler nasıl çocuklarmış, nereden gelmişler?
3- Kendinizle ilgili küçük bilgiler ekleyin. Sizin de benzer bir durum yaşamış olduğunuzu bilirse anlayabileceğinize inanacak, paylaşmaya heves gösterecektir. Kendi okul günlerinizden küçük bir detay ekleyerek soruya başlayın.
Örneğin: Bizim sınıf öğretmenimiz matematik derslerinde hep sözlü yapardı. Sizin matematik dersleriniz nasıl geçiyor?
4- Negatif sorular sormayın. Ters giden bir durumdan haberdar olduğunuzda, bunu olumsuz bir soru olarak sormayın. Daha pozitif kelimeler ve soru biçimi kullanın. Endişeleri varsa dile getirmesine izin verin.
Örneğin: Sınıftaki yerlerinizi değiştirmiş öğretmeniniz, sen şimdi etrafında kimler oturuyor?
Soruları değiştirmek, cevapları da değiştirir
Çocuklara açıklama gerektiren sorular sormak, cevapların da detaylı olmasını gerektirir. “Okulda eğlendiniz mi?” basit bir sorudur ancak cevabı kısadır, “Bugün teneffüslerde neler yaptınız?” ise anlatılmayı gerektirecektir.
Öğretmeni ya da arkadaşlarıyla yaşadığı bir sorun varsa bunu anlatmasını sağlamanın da yolu dolambaçlı sorular sormaktır: “Öğretmeniniz sınıfta genel olarak nasıl davranıyor?” ya da “En çok vakit geçirdiğin arkadaşların kimler?” gibi sorular tercih edilebilir.
“Çok ödevin var mı?” yerine “Öğretmenin bugün hangi ödevleri verdi?” ya da “Hangi günler ders programınız daha eğlenceli?” diye sorulabilir.
Her cevap uzun olmayacak
Soruları değiştirmek, dolambaçlı hale getirmek konuşmaya teşvik edecektir. Ancak her sorunun da istediğiniz gibi bir cevabı olmayabilir. Asıl anlatılması gerekenin ne olduğunu bulmak, biraz zaman gerektirecek. Küçük ve doğal sohbetler sırasında farklı konulardan sorular seçin, konuşma sırasında geniş bir vakit olduğundan emin olun (akşam yemeği saati gibi) ve beden dilini takip edin.
Bazen çocuklarımız da tıpkı bizim gibi çok fazla konuşmak istemedikleri günler geçirebilirler. Yanlış zamanda doğru soruları sormanın da anlamı olmayacaktır. Bazen bu tür konuşmaları ertelemek gerekebilir. Eğer çok bariz bir sorun varsa ve durum önemliyse, direkt sorularla doğru cevabı sormak önemlidir.
