Gelir testiyle GSS prim borcundan kurtulabilirsiniz

GSS PRİM BORÇLARI YAPILANDIRMA KAPSAMINDA MI?

Borçların yapılandırılması ile ilgili son kanunla genel sağlık sigortası (GSS) prim borçları da ödenebilecek mi? Ödenecekse nasıl ödenebilecek? (Ensar Ö.)

Yapılandırma kanunundan GSS prim borcu bulunanlar da yararlanacak. Ağustos ayı ve önceki aylara ilişkin olup ödenmemiş GSS prim borçlarının anaparasını 30 Nisan 2021 tarihine kadar ödeyenlerin gecikme faizi ve gecikme cezaları silinecek. Sadece anapara tutarını ödemeleri gerekecek. Sigortalı bir işte çalışmadığı için GSS tescili yapılarak prim borcu çıkartılan kişiler daha önce hiç gelir testine girmemişler ise 31 Mart 2021 tarihine kadar gelir testi yaptırabilecekler. Bağlı bulunulan ilçedeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurarak gelir testi yaptıranların hane içindeki geliri asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa (2020 yılı için 981 liradan az) prim borçları silinecek. Daha önce hiç gelir testi yaptırmadıysanız öncelikle gelir testi yaptırın. Gelir testinde prim borcu çıkartılırsa nisan ayında anapara tutarının tamamını ödemeniz gerekir.

İşini kaybettiği için haklarında GSS prim borcu çıkan kişilerin de gelir testi yaptırmalarında fayda bulunuyor. Örneğin 3 kişilik ailenin aylık toplam geliri 2943 TL’nin altında çıkarsa GSS prim borçları silinir. Geçmişe dönük GSS prim borcundan kurtulmak için gelir testinin 31 Mart 2021 tarihine kadar yapılması gerekir.

GSS prim borcu bulunanlar 30 Nisan 2021 tarihine kadar sağlık hizmetinden yararlanabilecekler. Yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde, prim borcu olanlar bu tarihten sonra sağlık hizmeti alamayacaklar.

ENGELLİLİK ORANI DEĞİŞTİĞİ İÇİN EMEKLİLİK İPTAL OLUR MU?

Engelli raporumu alarak 5 yıl önce erken emekli oldum. Şimdi emekli maaşım kesildi ve kontrol olup tekrar rapor çıkartmam isteniyor. Bu rapora istinaden emekliliğim iptal olur mu? Yeni alacağım rapor eski yüzdesel oranlara göre mi hesaplanır? Emekliliğim iptal edilirse ne yapmalıyım? (Mustafa Ö.)

Engelli raporu ile yaşa bakılmaksızın emekli olabilmek için en az yüzde 40 oranında engelli olmak gerekiyor. Engellilik oranına göre aranan prim günü de değişebiliyor.

Engelliliği dolayısıyla emekli edilirken kontrol muayene tarihi bildirilen kişilerin, süre dolmadan hastaneye sevkini alıp kontrol muayene raporunu SGK sağlık kuruluna göndermeleri gerekir. Aksi takdirde emekli aylığı kesilir, yeniden bir karar verilinceye kadar aylık ödenmez, sağlık yardımı verilmez.

Kontrol muayene tarihini kaçırdığınız için aylığınız kesilmiş görünüyor. Alacağınız yeni raporda engellilik oranınızın en az yüzde 40 olduğu tespit edilirse emekli aylığınız tekrar bağlanır. Engellilik oranınız daha önce yüzde 60 iken şimdi yüzde 40’a düşmüşse, yüzde 40 engellilik oranıyla emekli olma koşullarını yerine getirip getirmediğinize bakılır. Yüzde 60 engelli kişi daha az prim günü ve sigortalılık süresi ile emekli olurken, yüzde 40 engelli olan kişide daha yüksek prim günü ve sigortalılık süresi aranır. Yapmanız gereken, en kısa zamanda raporu alıp Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) iletmenizdir.

KÇÖ HAKKINI SONRADAN KAZANAN KİŞİ ÖDENEK ALABİLİR Mİ?

Kısa çalışmanın başladığı dönemde 450 günümü tamamlamadığım için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamadım ve günlük 39 TL olan ücret desteğinden faydalandım. Şirketimiz yazın tekrar faaliyete geçince benim prim gün sayım 450’yi geçti. Şirket kasım ayında tekrar kısa çalışmaya başladı. Ben kısa çalışma ödeneğinden faydalanacak mıyım? Kısa çalışma ödeneğinde son 12 aydan kasıt nedir? (Mesut C.)

Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için normalde işçinin en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gündür hizmet akdiyle çalışması gerekir. Pandemi döneminde faaliyeti durdurulan işyerlerindeki işçilerin mağdur olmaması için şartlar kolaylaştırıldı ve 450 prim günü ve son 60 gün hizmet akdiyle çalışma koşulu getirildi. Kovid-19 pandemisi gerekçesiyle uygulamaya konulan kısa çalışma ödeneği başvuruları 30 Haziran 2020 tarihinde sona erdi. Bu tarihten sonra yeni başvuru kabul edilmiyor.

Kısa çalışmadan normal çalışmaya geçtikten sonra yeniden kısa çalışmaya geçen işyerlerinde sadece 30 Haziran 2020 tarihinden önceki başvuruda ismi yer alan işçilere kısa çalışma ödeneği verilir. 450 gün koşulunu sonradan yerine getirmiş olduğunuz için isminiz başvuru listesinde yer almadığından ödenekten yararlanamazsınız. Daha önce olduğu gibi sadece ücretsiz izindekilere verilen nakdi ücret desteğinden yararlanabilirsiniz.

KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİYE İHBAR TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?

Bir kooperatif işletmesinde muhasip üyeyim. Bir çalışanımız işten ayrılmak istediğini belirtti. SGK’dan “tazminat alabilir” yazısını da tarafımıza teslim etti. Bu işçiye ihbar tazminatı ödemek zorunda mıyız? Kendi istifa edip ayrıldığı için ödenmemesi gerektiğini biliyorum ancak mali müşavirimiz, “Ödendiği durumlar da oluyor” dedi. Bu işin doğrusu nedir? (Ahmet B.)

İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın, belli bir süre içinde karşı tarafı bilgilendirme yükümlülüğüne uymaması halinde ödenir. Bildirim süresinin ne kadar olduğu, işçinin o işyerindeki çalışma süresine göre değişir. İhbar tazminatı, sadece iş akdini fesheden tarafça ödenir.

Sözleşmeyi fesheden taraf olarak normalde işçinin işverene ihbar tazminatı yükümlülüğü vardır. Ancak, askerlik, emeklilik, yaş dışındaki koşulları yerine getirerek işten ayrılma gibi durumlarda işçinin ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmaz.

Yaş dışındaki koşulları yerine getirdiği için kıdem tazminatını alarak işten ayrılacak işçinize ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğünüz bulunmuyor.

SİGORTALININ AİLESİNE ÖLÜM AYLIĞI NASIL BAĞLANIR?

1998 yılında 15 günlük bir sigorta girişim olduğum için 15 yıl 3600 gün yasasından faydalanıp SGK ‘dan belge alarak kıdem tazminatı alabiliyorum, bunu SGK şubesine sorarak da teyit ettim. Aynı durumun avantajından dolayı emeklilik yaşım da SGK kayıtlarına göre 57 görünüyor.

İlk sigorta girişimimin babamın ortak olduğu şirketten yapılması, bu kazanımlardan faydalanmama engel teşkil eder mi?

SGK kayıtlarına göre emeklilik için gerekli 5900 gün yaş kriterini doldurmuş durumdayım fakat 25 yıllık sigortalılık süresini doldurmama daha 4 yılım var. Herhangi bir ölüm veya maluliyet halinde aileme benden emekli maaşı bağlanır mı? 25 yılı doldurmam mı, yoksa 57 yaş mı beklenir? (Cenk I.)

Babanızın ortak olduğu işyerinde fiilen çalıştınız ise kazanımlarınıza halel gelmez. 25 yıl sigortalılık süresi 18 yaşını doldurduğunuz tarihte başlar. 5900 prim günü, 57 yaş gibi emeklilik koşulları ise sigorta primi ödemeye başladığınız tarihe göre belirlenir.

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) statüsünde çalışanlarda 1800 gün, 4/a (SSK) statüsünde çalışanlarda ise en az 5 yıldan beri sigortalı olup 900 gün prim ödeme şartı aranıyor.

Allah gecinden versin, eşiniz, çocuklarınıza ölüm aylığı bağlanabilmesi için 4/a’lı bir çalışan olarak gerekli koşuları sağlamış bulunuyorsunuz.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

Meslek lisesinde okurken 01.11.1993 tarihinde staj için SSK sicil numarası almıştık. Fakat hizmet dökümümde o tarihte bir ödeme görünmüyor, ilk prim ödemesi 01.03.1995 olarak görünüyor. Şu an 7235 prim günüm bulunuyor. 3 Temmuz 1977 doğumluyum. Hangi yıl emekli olmam gerekiyor? Emekli olduğumda ne kadar maaş bağlanır, hangi adresten doğru hesaplama yöntemini edinirim. (Özkan Ö.)

Staj sigortası emeklilikte dikkate alınmıyor. Staj döneminde sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primi ödenir. Bu nedenle sigorta başlangıcınız, ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenen 01.03.1995 olarak kabul edilir. Buna göre, en az 5750 prim günüyle 55 yaşında, 3 Temmuz 2032 tarihinde emekli olabilirsiniz. Emekli olduğunuzda ne kadar aylık alabileceğiniz, tüm çalışma yaşamınızdaki prime esas kazançlarınız ve toplam prim gününüze göre değişir. e-Devlet üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 4/a emekli aylığı hesaplama modülünden ise bugüne kadarki çalışmalarınız karşılığı alabileceğiniz yaklaşık aylık tutarını öğrenebilirsiniz.

1973 doğumluyum. İşe giriş tarihim stajyerlikten dolayı 10. 07.1991 ama primlerim 05.08.1997’de yatmaya başladı. Ne zaman emekli olabilirim? (Ahmet Murat D.)

Staj sigortanız emekliliğinizde dikkate alınmaz. Sigorta başlangıcınız, uzun vadeli sigorta kollarına prim ödemesi yapılan 10.07.1991 olarak kabul edilir. Buna göre, en az 5900 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresini doldurmak koşuluyla 57 yaşında emekli olursunuz.