EYT’lilerin merak ettiği soru?

EMEKLİLİK DİLEKÇESİ NE ZAMAN VERİLMELİ?

Öncelikle size hangi ayda emekli olacağına karar veremeyen bir EYT’li olarak, “Aralıkta mı ocakta mı emekli olunmalı” yazınızdan dolayı çok teşekkür ederim. Ben ise temmuz ayında olmayı planlıyordum ama yazınızdan sonra temmuzda mı yoksa 2024 ocak ayında mı olmalıyım ona karar vermeye çalışıyorum? Şimdiden bunu öngörmek mümkün müdür? Buna göre kararımı vereceğim. (İlker E.)

“Emeklilik dilekçesi temmuzdan önce mi sonra mı verilmeli” yazınızı okudum fakat yine de şüphe içindeyim. ALO 170 hattına temmuz öncesi veya sonrası emeklilik başvurusu yapıldığında maaş kaybı olup olmayacağını, refah payı ve diğer tüm hakların dahil edilip edilmeyeceğini sordum. “Emekli maaşına yapılacak zamma göre değişebilir, zam içeriği açıklanmadan bir şey diyemeyiz” dediler.

2022 Aralık ile 2023 Ocak ayında başvuranların emekli aylığı zammında yüzde 13 fark oldu. 2023 Temmuz zam uygulamasında nasıl bir farklılık var da temmuz öncesi ve temmuz sonrası yapılacak emekli müracaatı ile alınacak maaşta fark olmuyor? (Mehmet S.)

Temmuz ayında emekli olacağım, ocak ayında verilen seyyanen refah payından ben de yararlanabilecek miyim? Yararlanmak için emeklilik dilekçemi ne zaman vermeliyim? Etrafta o kadar çok bilgi kirliliği var ki ne yapacağımı bilmiyorum. ALO 170’i aradım, oradan da bilgi alamadım. (Rukiye O.)

Emeklilik dilekçesinin ne zaman verilmesi gerektiği konusunda bu yıl her zamankinden daha fazla kafa karışıklığı yaşanıyor. Bunun sebebi de Aralık 2022 tarihinde emeklilik dilekçesi verenlerin Ocak 2023’te dilekçe verenlere göre daha yüksek aylık ile emeklilik hayatına başlamış olmaları. Bir diğer sebep ise temmuz ayında emekli aylıklarına enflasyonun üzerinde yeniden refah zammı yapılacağı beklentisi.

En sonda söyleyeceğimi baştan söylemem gerekirse, bu ay içinde emeklilik dilekçesi veren kişi ile temmuz – aralık döneminde veren arasında temmuz ayında yapılacak emekli aylığı zammından yararlanma konusunda bir fark olmayacak. Emeklilik dilekçesini verme tarihi sadece brüt ücreti 20 bin liranın üzerinde olanların kıdem tazminatı bakımından fark yaratır. Brüt ücreti yüksek olanlar temmuz ayını beklerlerse memur maaş katsayısındaki artışa bağlı olarak belirlenecek yeni kıdem tazminatı tavanına göre daha yüksek kıdem tazminatı alabilecekler.

Okurlardan gelen mesajlar özetle, aralık ve ocak ayında dilekçe verenlerin emekli aylığı farklı oldu ise temmuz öncesi ve sonrası verenlerin aylığı da farklı olabilir düşüncesi üzerine yoğunlaşıyor.

Girişte mevzuata boğmadan doğrudan sonucu söyledim. Kafalardaki soru işaretlerini gidermek için mevzuatı özetleyerek izah etmeye çalışacağım.

İlk defa emekli olanların aylığı hesaplanırken, tüm çalışma hayatı boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazançlarının (brüt ücret olarak da kabul edebiliriz) güncel değeri bulunuyor. Otuz kırk yıl öncesinin kazançlarının bugünkü karşılığı hesaplanırken güncelleme katsayısı kullanılıyor.

Güncelleme katsayısı tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) yıllık artışın yüzde 100’ü ile gayrisafi yurtiçi hasıladaki (GSYH) artışın yüzde 30’unun toplamından oluşuyor.

Emeklilik dilekçesi verildiğinde öncelikle güncelleme katsayısı kullanılarak, dilekçe verilen tarihten önceki en son yılın aralık ayı itibarıyla ortalama kazanç bulunur. Bu şekilde hesaplanan kazanca, dilekçe 1 Ocak – 30 Haziran tarihleri arasında verildi ise ocak ayındaki emekli aylığı zammı eklenir. Dilekçe 1 Temmuz – 31 Aralık tarihleri arasında verildi ise önceki yılın sonu itibarıyla hesaplanan kazanca ocak ve temmuz aylarındaki emekli aylığı zamları eklenir.

Sosyal Güvenlik Kurumu son yıllarda maaş robotu olarak adlandırılan uygulama ile vatandaşlara bugün emekli olsalar ne kadar aylık alacaklarına ilişkin bilgilendirme hizmeti veriyor. Vatandaşlar buradan her ay takip ederek emekli olduklarında ne kadar aylık alacaklarına ilişkin fikir sahibi oluyorlar.

Geçen yıl 31 Aralık’ta maaş robotuna bakanlar 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla güncelleme katsayısı ile hesaplanmış tutarın üzerine 2022 ocak ve temmuz aylarında yapılan zamlı tutarları gördüler.

3 Ocak 2023 tarihinde 2022 yılı enflasyonu açıklanınca güncelleme katsayısının iki unsurundan biri belli oldu. Böylece, 3 Ocak 2023 tarihinden sonra maaş robotunda, aralık ayına göre emekli aylıkları düşmüş göründü.

Bunu bir örnekle anlatalım. Örneğin, 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla güncellenmiş tutar 10.000 TL olan bir kişinin maaş robotunda görünen emekli aylığı geçen yıl ocak ayında yüzde 25.47 zamla 12.547 TL’ye, temmuz ayında ise yüzde 42.35 oranındaki zamla 17.860 TL’ye yükseldi. Bu vatandaş emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar vermiş olsaydı, bu tutara ocak ayındaki yüzde 30 oranındaki zam da yansıtılacaktı ve böylece aylığı 23.219 TL olacaktı.

Aynı kişinin emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2022 yerine 1 Ocak 2023 tarihine çekmesiyle şunlar değişti:

Emekli aylığını güncellemek için tekrar 31 Aralık 2021 tarihinde 10.000 TL olan tutara dönüldü. 2022’de TÜFE’deki yıllık artış yüzde 64.27 olduğu için 2021 sonunda 10.000 TL olan aylık 2022 sonu itibarıyla 16.427 TL olarak güncellendi. Bu tutara ocak ayındaki yüzde 30 maaş zammı uygulanınca emekli aylığı 21.355 TL olarak bağlandı. Bu aylığa daha sonra 2022 yılı için yüzde 5.6 olarak açıklanan GSYH artışından kaynaklı olarak yüzde 1.68 oranında ilave yapıldı. Böylece 1 Ocak’tan sonra dilekçe veren kişinin aylığı nisan ayından sonra 21.713 TL’ye yükseltildi.

Görüldüğü gibi, dilekçeyi aralık veya ocak ayında veren kişilerin arasındaki fark 2022 yılı kazançlarının güncellenme yönteminden kaynaklandı. Ocak ayında yapılan yüzde 30 artıştan her ikisi de yararlandı.

Temmuz ayında emekli aylıklarına her ne ad altında olursa olsun yapılacak zamlardan, ocak – haziran arasında dilekçe verenler de temmuz – aralık döneminde dilekçe verenler de aynı şekilde yararlanacak. Bunda hiçbir tereddüt yok.

Brüt ücreti 20 bin liranın üzerinde olanların emeklilik dilekçesini 1 Temmuz’dan sonra vermesi, kıdem tazminatı bakımından avantaj sağlar. Memur maaşlarına yapılacak zam oranında kıdem tazminatı tavanı da artacağı için daha yüksek kıdem tazminatı alma imkânına kavuşurlar.

DİLEKÇEYİ OCAK 2024’TE Mİ, YOKSA DAHA ÖNCE Mİ VERMELİ?

Emeklilik dilekçesini Ocak 2024’ten önce mi yoksa sonra mı verilmesi gerektiğinin cevabını vermek şu an için tam doğru olmaz. Sadece şunu söyleyebilirim, temmuz ayında enflasyonun üzerinde refah zammı yapılırsa ve yılın geri kalan aylarında yıllık enflasyon mevcut seviyelerde devam ederse dilekçeyi bu yıl bitmeden verenler daha kazançlı çıkabilir. Ancak, ilerleyen aylarda enflasyon hızla artar ve yıllık enflasyon çok yükselirse ocak ayında dilekçe vermek avantajlı hale gelebilir.

BAĞ-KUR’DA PRİM GÜNÜ DÜŞERSE EYT’Lİ BAĞ-KUR’LULAR YARARLANACAK MI?

1 Ağustos 1998’de 3 aylık SSK girişim var. 2003-2023 arası 20 yıl (7200 gün) BAĞ-KUR ödedim. Son altı aydır tekrar SSK ödüyorum. BAĞ-KUR prim günü 7200’e düşürülürse 1999 öncesi sigortalıları da kapsayacak mı? Bundan yararlanarak EYT kapsamında emekli olabilir miyim? (İbrahim A.)

Seçim döneminde yapılan açıklamalarda, BAĞ-KUR’lu küçük esnafın prim gününün 9000’den 7200’e indirileceği belirtildi. Prim gününün, sigorta başlangıç tarihine bakılmaksızın tüm küçük esnaf için indirilmesi bekleniyor. Eski Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, bu konudaki hazırlıkların tamam olduğunu, ilk fırsatta yapacakları düzenlemelerden biri olduğunu söylemişti.

BAĞ-KUR’lularda prim gününün 7200’e indirilmesi halinde, 8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı çalışmaya başlayıp sonradan BAĞ-KUR’lu olanlar, 7200 günü tamamladıklarında EYT düzenlemesi kapsamında emekli olurlar. Koşulu yerine getirmiş olanlar ise yasa çıktığında hemen emekliliğe hak kazanırlar. Siz de 7200 günü tamamladığınıza göre yasa çıktıktan sonra EYT kapsamında emekli olabilirsiniz.

ASKERLİK BORÇLANMASI İLE EMEKLİLİK TARİHİ ÖNE ÇEKİLEBİLİR Mİ?

30.01.1973 doğumluyum. 11.08.1998 sigorta başlangıcım. EYT’den yararlanarak 11.08.2023’te emekli olacağımı biliyorum. Ağustos ayını beklemek yerine 18 gün askerlik borçlanması yaparak emeklilik dilekçemi temmuz ayında vermek istiyorum. Bu durumda emeklilik sürecimi ne zaman başlatmalıyım? 18 gün askerlik borçlanmasıyla emekliliğimi 24 Temmuz’a çekmeyi hedefliyorum, doğru mudur? Nisan ayı prim ödemesi henüz hizmetlerime yansımadı, emekli aylığımı etkiler mi? (İsimsiz)

Askerliği ne zaman yaptığınızı belirtmemişsiniz. Askerliği sigortalı çalışmaya başlamadan önce yaptıysanız 18 günlük borçlanma ile sigorta başlangıcınızı öne çekersiniz ve 25 Temmuz’dan itibaren emeklilik dilekçesi verebilirsiniz. Emeklilik dilekçesini verdikten sonra ertesi gün işveren sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi olarak yeniden işe giriş işlemi yapar ve emekli olarak aynı işyerinde çalışmaya devam edebilirsiniz.

Askerliği sigortalı çalışmaya başladıktan sonra yaptıysanız askerlik borçlanması yapmak sizi erken emekli etmez. Bu durumda 11 Ağustos’tan sonra emeklilik dilekçesi verirsiniz ve bir ay sonra emekli olabilirsiniz. Aylığınız, emeklilik dilekçesi verdiğiniz tarih itibarıyla yatırılmış primleriniz üzerinden bağlanır.

PRİM GÜNÜ EKSİK KADINLAR YAŞTAN NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİR?

Annem 01.05.1961 doğumlu ve 01.01.2013 tarihinde sigortalı çalışmaya başladı. O zamandan beri çalışıyor fakat 10 yılı henüz doldurdu. Annem nasıl emekli olabilir? (Ayşe Y.)

Normal emeklilik için prim günü yeterli olmayanlar, daha az prim günüyle yaştan emekli olabilirler. Yaştan emeklilik için SSK’lılarda aranan koşullar, sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre şöyle:

8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar en az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü doldurarak kadınsa 50, erkekse 55 yaş.

8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar 25 yıl sigortalılık süresi ve en az 4500 prim günüyle kadın ise 58, erkek ise 60 yaş.

1 Mayıs 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar en az 5400 prim günüyle kadın ise 61, erkek ise 63 yaşında emekli olabilir.

Prim günü kademeli olarak artırıldığı için 2013 yılında çalışmaya başlayanlarda 5100 olarak uygulanıyor. Anneniz, 1 Ocak 2013 tarihinde sigortalı çalışmaya başladığına göre, 5100 prim gününü tamamladığında emekli olabilir. 2008 sonrasında çalışmaya başlayanlarda son 7 yıl kuralına bakılmadığından, anneniz bundan sonra çalışmayıp kalan prim günlerini isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek de tamamlayabilir. Emeklilik dilekçesini 5100 günü tamamladığında verebilir.